جنگ جهانی اول که با نامهای جنگ بزرگ و جنگی برای پایان همه جنگ ها نیز شناخته میشود، جنگی جهانی بود که از ۲۸ ژوئیهٔ ۱۹۱۴ تا ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ میلادی رخ داد و در پی آن سربازان بسیاری برای جنگ تجهیز شدند و مناطق بسیاری از جهان درگیر جنگ گشتند. تلفات جنگ جهانی اول تا آن زمان در تاریخ جنگهای جهان بیسابقه بود. در این جنگ برای نخستینبار از سلاحهای شیمیایی استفاده و به گونهای انبوه مناطق غیرنظامی بمباران هوایی شد.
در پی ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند، ولیعهد امپراتوری اتریش-مجارستان در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ توسط ملیگرای صرب، گاوریلو پرنسیپ، در سارایوو، اتریش-مجارستان جهت انجام چندین خواسته به صربستان ضرب العجل فرستاد و به دنبال برآورده نشدن آنها این کشور را مورد حمله قرار داد. امپراتوری روسیه به عنوان متحد سنتی صربستان، دست به بسیج نیروهای خود زد که موجب نگرانی امپراتوری آلمان متحد اتریش-مجارستان شد. آلمان برای جلوگیری از یک جنگ دو طرفه به متحد روسیه یعنی فرانسه حمله کرد. برای سرعت بخشیدن به روند حمله به خاک فرانسه، ارتش آلمان برای دور زدن خط دفاعی این کشور، طرح اشلیفن را اجرا کرد که به موجب آن نیروهای آلمانی از خاک بلژیک برای حمله به فرانسه عبور میکردند. تجاوز آلمان به خاک بلژیک باعث شد امپراتوری بریتانیا نیز به عنوان ضامن استقلال این کشور، به آلمان اعلان جنگ دهد. با ورود تدریجی متحدین دو طرف، مدتها هیچیک از دو سو نتوانستند به پیروزی مهمی دست یابند و جنگ چهار سال به درازا انجامید و نزدیک به ۱۰ میلیون نفر کشته برجای گذاشت. سرانجام با پیروزی متفقین و پایان جنگ در سال ۱۹۱۹ میلادی، با برگزاری کنفرانس صلح پاریس، معاهدههای جداگانهای امضاء شد که تاوان بسیار سنگینی بر شکستخوردگان جنگ تحمیل کرد. جنگ جهانی اول از برجستهترین رخدادهای تاریخ بشر است و به گونهٔ مستقیم و غیرمستقیم نقش بزرگی در تعیین تاریخ سده بیستم داشتهاست. این جنگ پایان چندین نظام پادشاهی در اروپا را رقم زد و مایهٔ نابودی چهار دودمان پادشاهی هابسبورگ در اتریش، هوهنتسولرن در آلمان، آل عثمان در امپراتوری عثمانی و رومانوف در روسیه شد. بیشتر تاریخنگاران باور دارند که شکست دیپلماسی پس از جنگ و تحمیل غرامتها و مجازاتهای تحقیرآمیز بر اساس پیمانهایی چون پیمان ورسای بر آلمان و دیگر دول شکستخورده، مایهٔ پرورش جنبشهایی چون نازیسم و زمینهساز آغاز جنگ جهانی دوم شد. همچنین نادیده گرفتن ایتالیا و ژاپن از سوی قدرتهای بزرگتر در تقسیم غرامتها، از دلایل رشد فاشیسم در ایتالیا و حمله ژاپن به منچوری دانسته میشود. این جنگ همچنین زمینه را برای انقلاب روسیه مهیا ساخت؛ امری که بر آیندهٔ جهان تأثیر گذاشت و به انقلابهای سوسیالیستی دامن زد و از سویی زمینهساز تبدیل شوروی به یک ابرقدرت جهانی شد که آغاز جنگ سرد با ایالات متحده را در پی داشت. در غرب آسیا با انحلال امپراتوری عثمانی، کشور نوینی به نام ترکیه پایهگذاری و قیمومیت موقت مناطق عربنشین تحت حکومت عثمانی تا زمان استقلال آنها به بریتانیا و فرانسه سپرده شد. با فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان، در اروپای مرکزی کشورهای چکسلواکی و یوگسلاوی پدید آمدند و لهستان با پیوند بخشهایی از خاک سه امپراتوری آلمان، روسیه و اتریش-مجارستان، استقلال خود را پس از دو سده بازیافت.
متفقین: بریتانیا، روسیه، فرانسه، صربستان، مونته نگرو، بلژیک، ژاپن، ایتالیا(از 1915)، پرتغال(از 1916)، رومانی(از 1916)، پادشاهی حجاز(از 1916)، ایالات متحده آمریکا(از 1917)، یونان(از 1917)، تایلند(از 1917)
متحدین: امپراتوری آلمان، امپراتوری عثمانی، امپراتوری اتریش-مجارستان، پادشاهی بلغارستان(از 1915)
رهبران متفقین: ریمون پوانکاره(فرانسه)، رنه ویویانی(فرانسه)، جرج پنجم(بریتانیا)، هربرت هنری اسکویت(بریتانیا)، نیکولا دوم(روسیه)، ویکتور امانوئل سوم(ایتالیا)، وودرو ویلسون(ایالات متحده آمریکا)، یوشیهیتو(ژاپن)
رهبران متحدین: ویلهلم دوم(امپراتوری آلمان)، تئوبالد فن بتمان-هولوگ(امپراتوری آلمان)، محمد پنجم(امپراتوری عثمانی)، محمد ششم(امپراتوری عثمانی)، سه پاشا(امپراتوری عثمانی)، فرانتس یوزف یکم(امپراتوری اتریش-مجارستان)، کارل یکم(امپراتوری اتریش-مجارستان)، فردیناند یکم(پادشاهی بلغارستان)
کل نیروهای متفقین: 42959850
روسیه: 12000000
بریتانیا: 8841541
فرانسه: 8660000
ایتالیا: 5615140
ایالات متحده آمریکا: 4743826
رومانی: 1234000
ژاپن: 800000
صربستان: 707343
بلژیک: 380000
یونان: 250000
پرتغال: 80000
مونته نگرو: 50000
کل نیروهای متحدین: 25248321
امپراتوری آلمان: 13250000
امپراتوری اتریش-مجارستان: 7800000
امپراتوری عثمانی: 2998321
پادشاهی بلغارستان: 1200000
کشته شدگان نظامی متفقین: 5525000
کشته شدگان نظامی متحدین: 4386000
زخمی های نظامی متفقین: 12831500
زخمی های نظامی متحدین: 8388000
کشته شدگان غیر نظامی متفقین: 4000000
کشته شدگان غیر نظامی متحدین: 3700000
کشته شدگان روسیه: 1811000
کشته شدگان فرانسه: 1397800
کشته شدگان بریتانیا: 1114914
کشته شدگان ایتالیا: 651000
کشته شدگان رومانی: بین 250000 تا 335000
کشته شدگان صربستان: 275000
کشته شدگان ایالات متحده آمریکا: 116708
کشته شدگان بلژیک: بین 58637 تا 87500
کشته شدگان یونان: 26000
کشته شدگان پرتغال: 7222
کشته شدگان مونته نگرو: 3000
کشته شدگان: ژاپن: 415
کشته شدگان آلمان: 2050897
کشته شدگان اتریش-مجارستان: 1200000
کشته شدگان عثمانی: 771844
کشته شدگان بلغارستان: 87500
پیروز نهایی جنگ: متفقین
منبع: ویکی پدیا
درود بر انسانیت
پست های مرتبط: