Jamile Ehsani| جمیله احسانی
Jamile Ehsani| جمیله احسانی
خواندن ۲ دقیقه·۱ ماه پیش

چرا حتی وقتی که عجله نداریم، میدوییم تا به قطار مترو برسیم؟

حتما براتون پیش اومده که ببینین درهای قطار توی مترو داره بسته میشه و همه با عجله میدوئن که به قطار برسن. حتی کسایی که عجله ندارن هم میدوئن.این رفتار رو می‌شه از دیدگاه‌های مختلف روانشناسی بررسی کرد:

۱. دیدگاه فروید (روانکاوی)

فروید معتقد بود که رفتارهای ما تا حد زیادی از ناخودآگاه سرچشمه می‌گیرن و تحت تأثیر غرایز بنیادی مثل غریزه بقا (Life Instinct - Eros) و کاهش تنش هستن. وقتی درهای مترو در حال بسته شدن هستن، ذهن ما ناخودآگاه این وضعیت رو به عنوان یک فرصت از دست‌رفتنی یا حتی تهدیدی برای امنیت و کنترل شخصی درک می‌کنه. در نتیجه، نهاد (Id) که به دنبال ارضای فوری نیازهاست، ما رو وادار می‌کنه که هر طور شده سوار بشیم.

حتی اگر ۵ دقیقه بعد قطار بعدی بیاد، ناخودآگاه ما از تأخیر و بلاتکلیفی خوشش نمیاد و می‌خواد همون لحظه به مقصد نزدیک‌تر بشه. این رفتار شبیه اضطراب جدایی کودک از مادر هم هست؛ انگار که داریم از چیزی جدا می‌شیم که شاید دیگه دستمون بهش نرسه، حتی اگه منطقی بدونیم که قطار بعدی خیلی زود میاد.

۲. دیدگاه یونگ (ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها)

یونگ باور داشت که بسیاری از رفتارهای انسانی از ناخودآگاه جمعی (Collective Unconscious) و کهن‌الگوها (Archetypes) سرچشمه می‌گیرن. دویدن برای سوار شدن به مترو می‌تونه به کهن‌الگوی "شکارچی" یا "مسافر" برگرده؛ یعنی نوعی غریزه قدیمی که در ذهن ما حک شده که "فرصت‌ها ناپایدار هستن، پس باید هرچه زودتر بهشون رسید."

ذهن انسان در طول تاریخ برای بقا برنامه‌ریزی شده و این ذهنیت که "فرصت‌ها از بین می‌رن و همیشه تضمین‌شده نیستن" از دوران شکار و بقا به جا مونده. حتی اگه قطار بعدی بیاد، ناخودآگاه ما به ما هشدار می‌ده که شاید بعدی هم مشکل داشته باشه، شاید تأخیر بیفته، شاید پر باشه... پس بهتره همینی که هست رو از دست ندیم!

۳. روانشناسی شناختی و شرطی‌سازی رفتاری

  • سوگیری از دست دادن (Loss Aversion): ذهن ما از دست دادن چیزی (حتی چیز کوچکی مثل همین قطار) رو شدیدتر از به دست آوردن چیزی پردازش می‌کنه. پس لحظه‌ای که می‌بینیم در حال بسته شدنه، مغزمون می‌گه: "اگر نپری سوار بشی، یک چیزی رو از دست دادی!"
  • رفتار شرطی‌شده: در طول زندگی بارها یاد گرفتیم که برای گرفتن فرصت‌ها باید سریع عمل کنیم؛ توی خریدهای لحظه آخری، توی امتحان‌هایی که وقت محدوده، یا حتی توی بازی‌های کامپیوتری که تایمر دارن. ذهن ما شرطی شده که "اگر سریع نباشی، می‌بازی" پس به محض اینکه درهای مترو بسته بشن، ما به شکل غریزی می‌دویم، حتی اگه منطقی بدونیم که مشکلی پیش نمیاد.

جمع‌بندی

دویدن به سمت مترو ترکیبی از غریزه بقا (فروید)، ناخودآگاه جمعی و ترس از فرصت ازدست‌رفته (یونگ) و شرطی‌سازی ذهنی و سوگیری شناختی هست. ذهن ما با اینکه می‌دونه قطار بعدی میاد، ولی ناخودآگاه می‌ترسه که فرصت فعلی از دست بره و این اضطراب باعث دویدن می‌شه، حتی اگه هیچ عجله‌ای نداشته باشیم. 🚆💨

قطارمتروبقاترس از دست دادنروانشناسی
یک کارشناس سئو که به مسائل روانشناسی علاقه داره... اینجا مطالب روانشناسی تولید میکنم.از این مطالب استفاده کنین ولی بهشون استناد نکنین چون من متخصص روانشناسی نیستم.
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید