شیر ESL یا شیر فراپاستوریزه یا Extended Shelf Life شکلی از بسته‌بندی شیر است که با هدف افزایش مدت ماندگاری آن دریخچال تولید می‌شود. شیرهای تازه معمولی حدود ۵ تا ۱۲ روز می‌توانند قبل از باز شدن در یخچال سالم بمانند ولی شیرهای ESL می‌توانند این مدت را تا ۴ هفته افزایش دهند.
مدت زمان نگهداری شیرهای تولید شده به روش‌های مختلف، علاوه بر فرآیند تولید به شکل بسته‌بندی آن‌ها هم مرتبط است و اگربسته‌بندی مناسبی برای شیر استفاده نشود، مدت زمان نگهداری آن کاهش پیدا می‌کند.
نباید فراموش کرد که شیر ESL با شیر UHT یا شیر فرادما( شیرهای پاکتی ) متفاوت است و حتی قبل از باز شدن نیز می‌بایست داخلیخچال نگهداری شود.
طعم و کیفیت شیر ESL
مطابق تحقیقات، کیفیت و طعم شیر فراپاستوریزه تفاوت قابل توجهی با شیر پاستوریزه ندارد و مانند شیرهای UHT یا فرادما طعم آنتغییر قابل توجهی نمی‌کند. شیر فراپاستوریزه با شیر پاستوریزه کمتر از ۵ درصد در ویتامین‌ها تفاوت دارد و همچنین مقدار کمی ازپروتئین‌های موجود در شیر هم تغییر شکل می‌دهند که این موضوع حتی می‌تواند برای هضم شیر در انسان مفید باشد.
در عوض با این روش، ضایعات و خرابی شیرهای تازه کاهش پیدا می‌کند و همچنین نیاز به خرید روزانه شیر و اتلاف زمان و هزینه کمترمی‌شود.
روش تهیه شیر ESL
شیر فراپاستوریزه در فرآیند تولید به مدت یک تا ۴ ثانیه در دمای ۱۲۷ تا ۱۳۵ درجه سانتیگراد حرارت داده می‌شود تا تمامی میکروب‌هایفسادزای آن از بین بروند. در مقابل شیر پاستوریزه معمولی به مدت ۱۵ ثانیه در دمای ۷۵ درجه سانتیگراد حرارت داده می‌شود. انجاماین کار باعث می‌شود تا ماندگاری شیر افزایش پیدا کند و مدت طولانی‌تری بتوان آن را در یخچال نگهداری کرد.
زمان نگهداری شیر در انواع مختلف پس از باز شدن بسته‌بندی، محدود است و نمی‌توان درب ظرف را باز نموده و در مدت طولانی از آناستفاده کرد.
تولید شیر فراپاستوریزه در ایران
در چند سال اخیر، شیرهای ESL به قفسه‌ی فروشگاه‌های ایران هم راه پیدا کرده‌اند. سه برند رامک، کاله و پگاه در حال حاضر این نوعشیر را به بازار عرضه می‌کنند که البته تاریخ مصرف این شیرها با شیرهای بین‌المللی متفاوت است و حدود ۲ هفته مدت زمان نگهداریبرای آن تعیین شده است که شاید با پیشرفت بیشتر و بهبود بسته‌بندی، این مدت بتواند تا ۴ هفته افزایش پیدا کند.
