ضعف و خستگی دو اصطلاحی هستند که به صورت عامیانه معمولاً به جای یکدیگر به کار برده میشوند اما در پزشکی ضعف و خستگی تفاوت دارد و هر کدام میتواند نشانه‌ای از بیماری‌های خاص خود باشد. بنابراین هنگامی که شخصی از ضعف و خستگی شکایت دارد باید شرح بیشتری داده شده و دقیقاً مشخص شود که منظور از این حالت چیست.
ضعف یا Weakness ناتوانی در انجام دادن حرکات خاص و یا استفاده از گروه مشخصی از عضلات است. وجود ضعف میتواند علت‌های گوناگونی داشته باشد از عوامل عضلانی و عصبی گرفته و یا حتی وجود درد نیز میتواند منجر به ضعف در عضلات شود.
خستگی و بی حالی و یا اصطلاحا Fatigue به معنای احساس کمبود انرژی و نیاز به استراحت است. فردی که خستگی و بی حالی دارد، معمولاً قدرت عضلانی نرمال داشته اما انرژی کافی برای انجام فعالیت‌ها را ندارد. خستگی میتواند ناشی از کار بیش از حد، کمبود خواب، استرس و یا نشانه‌ای از یک بیماری سیستمیک و جدی‌تر باشد. در ادامه مقاله این دو نشانه را بیشتر توضیح داده و عواملی که میتواند هر کدام از آنها را ایجاد کند بررسی می‌کنیم.
ضعف عمومی کوتاه مدت بدن معمولاً پس از انجام فعالیت‌های سنگین مانند کوهنوردی و ورزش‌های سنگین دیگر رخ می‌دهد. در این حالت شخص ممکن است احساس خستگی بیش از حد داشته باشد و عضلاتش توان همیشگی را نداشته باشند. این وضعیت معمولاً پس از چند روز از بین میرود. اما در مواردی ضعف بدن به صورت طولانی‌تر وجود دارد که میتواند نشانه‌ای از وجود یک بیماری باشد.
عواملی که میتوانند ضعف ایجاد کنند:
به هم خوردن تعادل مواد معدنی یا همان الکترولیت‌های موجود در بدن میتواند سبب کاهش توان عضلات شود. به عنوان مثال کمبود پتاسیم یا سدیم این علائم را ایجاد میکند.
عفونت‌ها مانند عفونت سیستم ادراری و عفونت سیستم تنفسی گاهاً سبب ضعف شدید و ناتوانی بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره میشود.
مشکلات غده تیروئید به میزان زیادی میتوانند روی سطح انرژی بدن و یا ایجاد ضعف تأثیرگذار باشند.
یک تیروئید کم کار میتواند ضعف کلی، خستگی، درد، افزایش وزن، افسردگی و غیره را ایجاد کند. اگر شک دارید که ممکن است تیروئید شما کم کار باشد بهتر است بدانید که این وضعیت علائمی مانند یبوست، خشکی پوست، عدم تحمل سرما، نازک شدن موها و غیره را نیز دارد. اگر چندین علائم از علائم ذکر شده را دارید، بهتر است به یک پزشک فوق تخصص غدد مراجعه کنید.
تیروئید پرکار یا هایپر تیروئیدیسم نیز میتواند سبب ایجاد ضعف، خستگی، کاهش وزن، افزایش ضربان قلب، عدم تحمل گرما، تعریق، بی قراری، اضطراب و ضعف عضلانی شود. در مراحل پیشرفته غده تیروئید نیز بزرگ شده به صورتی که در گردن قابل مشاهده و لمس خواهد بود.
یک بیماری تیروئید دیگر که به صورت خودایمنی رخ داده و نادر است میاستنی گراویس نام دارد. این وضعیت سبب ضعف سریع عضلات بدن در هنگام استفاده میشود.
سندروم گیلن باره یک اختلال نادر در سیستم عصبی است که آسیب به نورون‌ها سبب ایجاد ضعف در پاها، دست‌ها و عضلات دیگر میشود و در مراحل پیشرفته ممکن است به فلج کامل اندام‌ها نیز بیانجامد.
خستگی که بیشتر از دو هفته طول بکشد معمولاً مشکلی عادی نیست و باید توسط پزشک بررسی شود. موارد زیر میتوانند عامل چنین خستگی باشند:
کاهش هموگلوبین (مولکول‌های حامل اکسیژن در بدن) که سبب کم خونی یا آنمی میشود. خود این عامل میتواند در اثر مسائل مختلفی مانند ژنتیک، کمبود برخی مواد تغذیه‌ای مانند آهن و یا برخی ویتامین‌ها ایجاد شود و باید با آزمایشات بررسی گردد.
مشکلات قلبی مانند گرفتگی عروق قلب و یا نارسایی قلب که رسیدن اکسیژن به بافت‌ها در این شرایط کاهش یافته و سبب خستگی بدن میشوند.
بیماری‌هایی مانند دیابت که در این حالت سلول‌ها به اندازه کافی نمی‌توانند از گلوکز که تامین کننده انرژی آنها است استفاده کنند و بیمار بی‌حال میشود.
مشکلات تیروئید نیز همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم، با سطح انرژی و ایجاد ضعف در بدن بسیار مرتبط می باشند به طوری که هم کم کاری و هم پرکاری تیروئید میتواند ایجاد کننده خستگی و یا ضعف در بدن باشد.
بیماری‌های کبدی و کلیوی با تجمع برخی مواد و یا عدم دفع مواد سمی میتوانند سبب ایجاد بی‌حالی شوند.
