در روانشناسی، اصطلاح اضطراب پنهان یا اضطراب عملکردی بالا توصیفکنندهی افرادیه که با وجود اضطراب مزمن، عملکرد اجتماعی یا شغلی خوبی دارن؛ اما دروناً دچار تنش، نگرانی و خودانتقادی شدید هستن!
اضطراب پنهان یعنی همزمان هم مضطربی، هم کارآمد.
افرادی که در ظاهر آرام، منظم و موفقاند، اما درونشون مدام نگران شکست، قضاوت یا از دست دادن کنترلاند.
پژوهشها نشون دادهاند که این نوع اضطراب اغلب با کمالگرایی، نیاز به تأیید و تنش جسمی مزمن همراهه.
اگر حس میکنی همیشه باید “قوی” بمونی، شاید وقتشه به آرامش هم مثل موفقیت اهمیت بدی
۴ نشانه اضطراب پنهان در افراد موفق:
۱. نیاز وسواسی به کنترل
نمیتونی آروم بگیری تا مطمئن شی همه چیز در جای خودش قرار داره.
۲. موفقیت بدون آرامش
به هدف میرسی اما نمیتونی ازش لذت ببری.
ذهنت فوراً سراغ پروژهی بعدی میره.
چون در عمق وجودت هنوز آرامش رو «امن» نمیدونی.
۳. نشخوار فکری و overthinking
ذهنی که هیچوقت خاموش نمیشه؛
مرور مداومِ گفتگوها، تصمیمها، اشتباههای گذشته.
بدن در حال استراحته، ولی مغز در حال دویدن.
۴. لبخندِ محافظ
لبخند داری، اما نه از آرامش…
بلکه برای پنهان کردن اضطراب.
این اضطراب پنهان در افراد عملکرد بالا
معمولاً پشتِ “قوی بودن همیشه” پنهانه
در ظاهر به نظم و مسئولیت معروفی،
ولی در واقع از “احساس بیثباتی درون” فرار میکنی.
انواع اختلالات اضطرابی:
«اختلالات اضطرابی» گروهی از اختلالاتند که ویژگی مشترک آنها ترس و اضطراب بیشازحد و رفتارهای اجتنابی است.
اما هر کدوم از نظر الگو، محرک و شدت متفاوتند
۱. اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
علائم اختلال اضطراب فراگیر:
اضطراب و نگرانی بیشازحد (انتظار فاجعهآمیز) در بیشتر روزها، حداقل به مدت ۶ ماه، دربارهی چندین حوزه (کار، خانواده، سلامتی، تحصیل و غیره).
فرد نمیتواند نگرانی را کنترل کند.
اضطراب و نگرانی با حداقل سه مورد از علائم زیر همراه است:
بیقراری یا احساس تنش
خستگی سریع
دشواری تمرکز یا ذهن خالی شدن
تحریکپذیری
تنش عضلانی
اختلال خواب (مشکل در بهخواب رفتن، تداوم خواب، یا خواب بیکیفیت
۲. اختلال پانیک
علائم اختلال پنیک:
حملات پانیک مکرر و غیرمنتظره.
حمله پانیک = اوج ناگهانی ترس شدید که ظرف چند دقیقه به اوج میرسد، همراه با حداقل ۴ علامت از موارد زیر:
1. تپش قلب یا ضربان سریع
2. تعریق
3. لرزش
4. احساس تنگی نفس یا خفگی
5. احساس خفگی در گلو
6. درد یا ناراحتی قفسه سینه
7. تهوع یا ناراحتی شکمی
8. احساس سرگیجه، بیثباتی یا غش
9. احساس گسست از خود
10. ترس از «دیوانه شدن»
11. ترس از مرگ
12. بیحسی یا مورمور شدن
13. احساس گرگرفتگی یا سرمای ناگهانی
۳. آگورافوبیا (Agoraphobia)
علائم آگورافوبیا:
الف: ترس یا اضطراب شدید دربارهی حداقل دو موقعیت از پنج موقعیت زیر:
1. استفاده از وسایل نقلیه عمومی
2. بودن در فضاهای باز (پارک، پل، میدان)
3. بودن در فضاهای بسته (فروشگاه، سینما، آسانسور)
4. ایستادن در صف یا حضور در جمعیت
5. تنها بودن در خارج از خانه
ب: فرد از این موقعیتها بهدلیل دشواری فرار یا نبود کمک، میترسد.
پ: موقعیتها تقریباً همیشه اضطرابزا هستند.
ت: فرد از آنها اجتناب میکند یا با اضطراب شدید تحمل میکند.
ث: اضطراب با خطر واقعی تناسب ندارد.
۴. فوبیای خاص (Specific Phobia)
علائم فوبیای خاص:
الف: ترس یا اضطراب شدید و مداوم نسبت به شیء یا موقعیت خاص (مانند پرواز، ارتفاع، حیوانات، تزریق یا دیدن خون).
ب: قرار گرفتن در معرض شیء یا موقعیت، تقریباً همیشه موجب اضطراب فوری میشود.
پ: فرد از موقعیت اجتناب میکند یا با اضطراب زیاد تحمل میکند.
ت: ترس با خطر واقعی تناسب ندارد.
۵. اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder)
علائم اضطراب اجتماعی:
الف: ترس یا اضطراب شدید از موقعیتهای اجتماعی که در آن فرد در معرض ارزیابی دیگران است (مثل صحبت کردن، خوردن، یا اجرا در جمع).
ب: فرد میترسد که رفتارش باعث تحقیر یا طرد شود.
پ: موقعیتهای اجتماعی تقریباً همیشه اضطرابزا هستند.
ت: اجتناب یا تحمل همراه با اضطراب زیاد.
ث: ترس با تهدید واقعی تناسب ندارد.
ج: پایدار (حداقل ۶ ماه).
چ: ناراحتی یا افت عملکرد شغلی/اجتماعی.
7.اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder)
علائم اضطراب جدایی:
الف: ترس یا اضطراب مفرط و نامتناسب با سطح رشدی درباره جدایی از افراد دلبسته.
ب: علائم (حداقل ۳ مورد از موارد زیر):
نگرانی مفرط از احتمال آسیب دیدن فرد دلبسته
امتناع از ترک خانه یا بودن در تنهایی
کابوسهای مکرر درباره جدایی
شکایت از علائم جسمی هنگام جدایی
