نظر به این‌که در تمام بخش‌های درس‌گفتارهای گذشته به رابطه ذهن‌آگاهی و تاب‌آوری بسیار اشاره شد، اکنون می‌خواهیم اندکی در خصوص ذهن‌آگاهی صحبت کنیم.
به قلم عفت حیدری
ذهن‌آگاهی ( Mindfulness ) به ما می‌آموزد که انسان برای آرامش و دور کردن نگرانی‌ها و اضطراب‌ها لازم است تا با جریان مستمر و لحظه به لحظه زندگی رابطه واقع گرایانه و عمیق برقرار کند. نمود عملی این مفهوم را برخی با تمرین‌هایی همراه با تمرکز و دقت به حواس پنجگانه در درک عمیق، سکوت در آرامش لحظه‌ه. برای مثال غذاخوردن آهسته، تلاش و تمرکز برای درک مزه ها؛ تمرکز بر تنفس؛ تمرکز و آرامش دوره‌ایی طی روز؛ تامل و تفکر در نعماتی که از آن‌ها برخورداریم؛ یکی از متغییر‌های ذهن‌آگاهی در تاب‌آوری است.
ذهن‌آگاهی یا به عبارتی تمرکز بر نعمات و موهبت‌هایی که پروردگار به هر کدام از ما عطا کرده است؛ سبب تاکید روی نقاط قوت فردی می‌شود و در این راستا به تاب‌آوری کمک می‌کند زیرا توجه به توانمندی‌ها و نقاط قوت، از ارکان تاب‌آوری است.
بنابراین هرگاه روی نعمات به ودیعه نهاده شده از سوی خالق هستی و توانمندی‌هایی که به ما عطا کرده؛ تمرکز کنیم. بهترین‌های وجود خود را در می‌یابیم و روی این ویژگی‌ها تاکید می‌کنیم؛ و در نهایت افرادی تاب‌آورتر خواهیم بود. شاید بی‌ربط نباشد که روانشناسان از افراد افسرده می‌خواهند به نعمات و موهبت‌هایی که دارند؛ بیندیشند و این غور کردن در خود و زندگی مان نوعی ذهن‌آگاهی است.
برعکس هنگامی‌ک نقاط ضعف خود را مورد توجه قرار می‌دهیم؛ حال و هوای چندان مساعدی نخواهیم داشت. بر این اساس با ذهن‌آگاهی می‌توانیم روی داشته‌های خود تمرکز و توانمندتر و تاب‌آورتر شویم. شاید عده ایی سوال کنند؛ هنگام گرفتاری و تاریکی در زندگی چگونه می‌توان به این مهم دست یافت
در پاسخ باید گفت تاب‌آوری در بحران‌ها نیازمند روحیه مثبت و توجه آگاهانه به نقاط قوت و داشته‌هاب فردی است. مسلما نمی‌توان با روحیه‌ایی ضعیف به جنگ ناملایمات رفت و تاب‌آورد. در این راستا ذهن‌آگاهی راهکاری موثر برای دستیابی به حداکثر توانمندی درونی و مدیریت ذهنی فردی است.
اما تمرکز در ذهن آگاهی نیازمند سه عنصر است:
1. حضور در لحظه، 2. هدفمندی 3. قضاوت نکردن
با ذهن‌آگاهی می توانیم به امکانات خود در هنگام ناملایمات قدرت رویارویی دهیم. وقتی ذهن‌آگاهی را تمرین می‌کنیم؛ استرس‌ها رفع و ذهن رها می‌شود. ذهن که رها شود؛ راه حل‌های مختلفی برای رفع مشکلات و تاب‌آوری به ذهن ما خطور می‌کند.
در این شرایط است که روی منابع حمایتی و امکانات و توانمندی ها متمرکز می‌شویم نه روی نداشته ها و نقاط ضعفمان. بر این اساس مهم‌ترین نکته ذهن‌آگاهی بودن در لحظه حال است. مسلم است وقتی در حال به سر ببریم و ذهن را از نگرانی در مورد آینده و نشخوار فکری در خصوص گذشته رها سازیم؛ آن وقت است که با تمام ظرفیت‌های فکری و روحی خود به مصاف مشکلات می‌رویم.
مراحل ساده ذهن‌آگاهی
هر روز صبح و وقت ناهار یا عصر به مدت چند دقیقه نفس عمیق بکشید، در طول روز به کارهایی که انجام می‌دهید؛ توجه کنید. به حواس خود توجه کنید. بوها؛ طعم ها و آن‌چه لمس می‌‌‌کنید و آن‌چه می‌شنوید. در زمان حال بمانید، چه در جلسات کاری چه هنگام پیاده روی یا هر فعالیت دیگر؛ حتی وقتی به نظرتان خسته کننده می‌آید. و از همه مهمتر در خلوت به عبادت با خالق هستی بپردازید که همانا با یاد خداوند؛ دل‌ها آرام می گیرند و در این راه از نماز و صبر استعانت بجویید.
