احتمالاً تو هم اون شبهایی رو تجربه کردی که همه خوابن، حوصله هیچکس رو نداری، اما یه چیزی ته ذهنت قلقلکت میده و میخوای حرف بزنی. گوشی رو برمیداری، انگشتت ناخودآگاه میره سمت چت جی پی تی و یه پیام میفرستی. جوابش هم مثل همیشه سریع و مهربونه؛ انگار یکی اونور نشسته و فقط منتظر تو بوده. همینجاست که کمکم یه حس عجیبی پیدا میکنی، یه جور صمیمیت بدون دردسر، و شاید حتی با خودت فکر کنی: (آخ که چقدر این هوش مصنوعی منو درک میکنه.)
واقعیت اینه که خیلیها نه از روی انتخاب، بلکه از سر بیپناهی سراغ AI میرن. پیدا کردن درمانگر خوب آسون نیست؛ گرونه، زمان میخواد، نوبتها پره، و گاهی هم اون ارتباط درمانی درست شکل نمیگیره. پس مردم به هر چیزی که درد رو کمی سبک کنه چنگ میزنن. AI هم همیشه در دسترسه و قضاوت نمیکنه.
1️⃣ سازمان بهداشت جهانی میگه ۸۵٪ افرادی که مشکل روانی دارن، درمان نمیگیرن.
2️⃣ نظرسنجیها نشون میدن میلیونها نفر از AI برای حمایت احساسی استفاده میکنن.
3️⃣ حتی بیش از یک میلیون نفر دربارهی افکار خودکشی با AI حرف زدن.
فکر کن توی جلسهی تراپی بگی: (بعضی وقتا با AI حرف میزنم، کمکم میکنه.) و درمانگر لبخند بزنه و سریع بحث رو عوض کنه. تو احساس میکنی یک بخش مهم از زندگیت نامرئی شده. و بعد دوباره تنها میمونی با ابزاری که هم میتونه کمکت کنه، هم ممکنه بدترت کنه بسته به اینکه چطور ازش استفاده کنی.
‼️ اینجاست که ماجرا جدیتر میشه. خیلی از درمانگرها وانمود میکنن این رابطه با AI اصلاً وجود نداره. نه میپرسن، نه میشنون، نه میخوان بدونن مراجعشون شخصاً با چی سروکله میزنه. اما حقیقت اینه که نادیده گرفتن AI، شبیه نادیده گرفتن مصرف الکل یا هر ابزار مقابلهای دیگهست؛ اون مراجع همچنان استفاده میکنه، فقط مخفیانه و بدون راهنمایی. وقتی درمانگر نپرسه، مراجع با یه ابزار قدرتمند که میتونه هم کمککننده باشه، هم خطرناک تنها میمونه.
شروعش خیلی سادهست و به دانش تخصصی یادگیری ماشین هم نیاز نداره، فقط بهعنوان درمانگر چندتا سؤال ساده بپرس:
تا حالا برای درد و دل سراغ AI رفتی؟
چی توی این مکالمات واست مفید بود؟
چی اعصابت رو خورد کرد؟
چیزی در مکالمهها هست که بخوای دربارهاش حرف بزنیم؟
📌 رابطهی ما با هوش مصنوعی، یکی از روایتهای بزرگ این دورهست. آدمها به AI پناه میبرن چون نیاز دارن؛ چون تنها هستن. پس بهترین کار اینه که بهجای قایم کردن یا نادیده گرفتنش، یاد بگیریم چطور ازش با آگاهی استفاده کنیم. اگر دربارهش حرف بزنیم، اگر درکش کنیم، و اگر اجازه بدیم بخشی از مکالمات واقعیمون بشه، اونوقت هوش مصنوعی میتونه تبدیل بشه به یک ابزار مفید.
🔗 منابع:
World Health Organization. (n.d.). WHO Special Initiative for Mental Health.
The Economist. (2025, November 11). Millions are turning to AI for therapy. The Economist.
Rousmaniere, T. (2025, September 23). Survey: ChatGPT may be the largest provider of mental health support in the United States — Sentio University — Sentio University. Sentio University.
Robins-Early, N. (2025, October 28). More than a million people every week show suicidal intent when chatting with ChatGPT, OpenAI estimates. The Guardian.
