رویاها و خیالپردازی ها یکی از تجربه های ذهنی قوی هستند که در همه افراد وجود دارند و جهان‌های وسیع، شخصیت‌های منحصربه‌فرد و داستان‌هایی خلق می‌کند که میتواند احساسات ما را تحریک کند. با این حال، در این حوزه گسترده، مفهومی نهفته است که اغلب نادیده گرفته میشود: خیالپردازی ناسازگار. این اصطلاح به پدیده‌ای اشاره دارد که در آن خیال‌پردازی‌ها یا واقعیت‌های تصوری یک فرد با خواسته‌ها، ارزش‌ها یا شرایط واقعی او همسو نمی‌شود و منجر به یک تجربه ذهنی متناقض و گاه گیج‌کننده میشود.
خیالپردازی ناسازگار ریشه در تنش بین آنچه تصور می کنیم و آنچه واقعاً می خواهیم یا باور داریم است. بر خلاف خیالپردازی متعارف، که در آن جهان تصور شده به طور هماهنگ با درونی ترین آرزوهای فرد همسو می شود، خیالپردازی ناسازگار یک واکنش عاطفی متناقض ایجاد می کنند. برای مثال، فردی ممکن است به دلیل وجود احساس تنهایی زیاد تصور کند که در فضا و شرایطی قرار دارد که با دیگران رابطه قوی برقرار کرده یا حتی به ابزارها و وسایل اطراف خود برای فرار از تنهایی جان دهد. این ناهماهنگی اغلب به دلایل زیر ایجاد می شود:
تاثیر فضای مجازی: فضای مجازی در مورد موفقیت، زیبایی یا خوشبختی می تواند به شکل اغراق گونه ای در تخیل ما نفوذ کند و خیالاتی را شکل دهند که با خود واقعی ما همخوانی ندارند.
تعارض روانی: کشمکش های درونی، مانند تطبیق ارزش های شخصی با انتظارات بیرونی، می تواند منجر به تخیلات متضاد شود.
آسیب ها یا خواسته های حل نشده: فانتزی ها ممکن است منعکس کننده تلاشی ناخودآگاه برای پردازش نیازهای برآورده نشده یا تجربیات گذشته باشند، حتی اگر با اهداف آگاهانه تضاد داشته باشند.
خیالپردازی ناسازگار چگونه ظاهر میشود؟
خیال‌پردازی‌های ناسازگار می‌توانند به روش‌های مختلفی ظاهر شوند، از رویاهای زودگذر گرفته تا سناریوهای تخیلی تکرار شونده. این فانتزی ها ذاتا منفی نیستند اما می توانند طیفی از احساسات از جمله کنجکاوی، سردرگمی، احساس گناه یا حتی نارضایتی را برانگیزند.
در صورتی که خیالپردازی ناسازگار در فردی بسیار قوی و زیاد باشد میتواند فرد را تا ساعت ها درگیر کند به گونه ای که فرد با خودش در رویای خود بلند صحبت کند و تمایلی برای حضور در دنیای واقعی نداشته باشد. این اعتیاد به خیالپردازی میتواند فرد را تا جایی به خود وابسته کند که کارکردهای اجتماعی و عملکردهای فردی وی را کاهش دهد.
جالب اینجاست که توجه داشته باشید خیال‌پردازی‌های ناسازگار در صورتی که شکل افراطی نگرفته باشد می‌توانند به عنوان زمینه‌ای مناسب برای بیان هنری و ادبی باشند. بسیاری از نویسندگان، نقاشان و فیلمسازان مشهور، درگیری های درونی خود را به آثار هنری جذاب تبدیل کرده اند.
خیااپردازی های ناسازگار اغلب به دلیل تمایل فرد برای فرار از دنیای واقعی ایجاد میشوند. چنانچه سطح اضطراب و تنش های درونی در فردی در بالاترین سطح خود قرار گرفته باشد این خیالپردازی ها بروز پیدا میکنند. بهترین روش برای درمان خیالپردازی ناسازگار شامل تنظیم خواب، در صورت نیاز و پس از بررسی شرایط کلی فرد درمان دارویی، مشغول نگه داشتن خود با فعالیت های جمعی مانند ورزش و کمک گرفتن از مشاوره روانشناسی است. از انجایی که کنترل کردن خیالپردازی ناسازگار در شرایطی که وابستگی شدید ایجاد شده باشد رواندرمانی بهترین گزینه برای ایجاد تعادل میان واقعیت و رویاپردازی است. چنانچه در این زمینه نیاز به دریافت راهنمایی بیشتر داشتید میتوانید با دکتر سما زاهدی برای درمان خیالپردازی ناسازگار وقت خود را رزرو نمایید.
