تکنیک وقفه تربیتی کودک یا تایم اوت (Time Out) زمانی است که کودک از مکانی که رفتار نامناسب داشته، برده می‌شود. او به دور از تمام وسایل جذاب و تفریحات است و هیچ‌گونه توجهی دریافت نمی‌کند، همچنین نمی‌تواند با والدین‌اش یا هرکس دیگری ارتباط برقرار کند. وقفه تربیتی برای کودک خسته کننده تلقی می‌شود.
تکنیک وقفه تربیتی برای همه سوء رفتارها استفاده نمی‌شود؛ می‌توان برخی از این رفتارها مثل گریه کردن یا نق زدن را نادیده گرفت. پرت کردن حواس فرزند‌تان با یک آهنگ یا اسباب بازی احتمالا جلوی رفتار بد او را می‌گیرد. اما گاهی نه با نادیده گرفتن و نه با پرت کردن حواس، آنها دست از رفتار نامناسب‌شان بر نمی‌دارند.
به همین خاطر برخی والدین و مراقب‌ها از تکنیک تایم اوت بهره می‌برند، که در ادامه به نحوه انجام آن و نقاط ضعف این تکنیک می‌پردازیم.
تایم اوت تکنیکی است که والدین و مربیان برای منضبط کردن کودکان اجرا می‌کنند. وقتی روان‌شناس آمریکایی Montrose wolf این روش را پیشنهاد داد، قصد داشت وسیله‌ای بدون خشونت برای تعلیم و تربیت کودکان مهیا کند.
در این روش کودک با توجه به رفتارهایش توجه والدین را دریافت می‌کند، بزرگ‌ترها با دیدن رفتارهای نامناسب توجه خود را دریغ می‌کنند و کودک به خاطر رفتاراش با رفتن به انزوای اجتماعی (تایم اوت) تنبیه می‌شود.
بعد از چند دهه روش او همچنان محبوب است اما به شکلی افراطی و به دور از شکل واقعی‌اش استفاده می‌شود. بنابراین در تایم اوت کودک برای مدتی به اتاق دیگر یا مکانی به دور از والدین و سایر کودکان می‌رود. والدین و مراقبان باید توجه کنند که کنترل احساسات خودشان (مثل خشم) در اجرای تایم اوت اهمیت دارد.
مرحله اول: رفتار را بررسی کنید و به او اخطار دهید
قبل از اجرای آن، به او اخطار دهید. با صدایی آرام به فرزند‌تان بگویید که اگر به رفتار نامناسب‌اش ادامه دهد به اتاق‌اش می‌رود و اجازه ندارد با کسی صحبت کرده یا بازی کند. همیشه بعد از اخطار دادن اگر رفتار همچنان ادامه داشت، تایم اوت را اجرا کنید در غیر این صورت دیگر حرف‌تان را گوش نمی‌دهد.
مرحله دوم: دلیل‌اش را به او بگویید
به کودک بگویید تایم اوت اجرا خواهد شد و دلیل‌اش را هم بیان کنید. به او بگویید دلیل اینکه باید در اتاق تنها باشد و در این حین کسی با او حرف نمیز‌ند چیست؛ بهتر است این را تنها یک مرتبه ذکر کنید. جملات‌تان با لحنی آرام اما راسخ باشند. در این مرحله موارد زیر را انجام ندهید:
· سخنرانی، پرخاش، عیب‌جویی، یا دعوا نکنید
· هیچ عذر و بهانه‌ای را نپذیرید
· در حین اینکه او را به محل تایم اوت می‌برید، با او صحبت نکنید
· جیغ زدن، اعتراض کردن و قول دادن برای بچه خوبی بودن را نادیده بگیرید
مرحله سوم: آیا کودک در محل وقفه تربیتی قرار دارد
اگر کودک لجباز، از رفتن به محل تایم اوت امتناع کرد، دست‌اش را بگیرید، آرام و ایمن او را بلند کنید و به سمت محل تایم اوت ببرید. به او بگویید تا زمانی که اجازه نداده‌اید، نمی‌تواند از آن محل بیرون آید. زمانی که کودک در محل وقفه تربیتی است:
· اجازه ندهید کسی با او صحبت کند
· اجازه ندهید با چیزی بازی کند
نشاندن کودک در آن محل در حرف آسان‌تر از عمل کردن است. اگر کودک از محل تایم اوت خارج شد دوباره او را برگردانید و صحبتی با او نکنید.
مرحله چهارم: پایان تایم اوت
وقفه تربیتی اغلب برای کودکان نوپا و پیش دبستانی بین ۲ تا ۵ دقیقه طول می‌کشد. قانون خوبی وجود دارد مبنی بر اینکه با توجه به سن کودک به همان میزان ۱ دقیقه تایم اوت در نظر بگیرید. یعنی کودک ۲ ساله، ۲ دقیقه در محل تایم اوت باید باشد و بچه ۳ ساله برای ۳ دقیقه.
قبل از خارج شدن از محل تایم اوت بهتر است کودک ساکت باشد. وقتی حدود ۵ ثانیه در انتهای تایم اوت ساکت بود، خبر دهید که تایم اوت به پایان رسیده. اگر فرزند‌تان قوانین خانه را شکسته یا کار خطرناکی کرده می‌توانید رفتاری که از این به بعد از او انتظار دارید را دوباره به یادش آورید.
مرحله پنجم: تحسین کار خوب بعدی کودک
بر روی کار مثبت بعدی او تمرکز کرده و با شوق و ذوق تحسین‌اش کنید. اگر فرزند‌تان بعد از تایم اوت همچنان حرف شما را گوش نداد، بهتر است تایم اوت را دوباره اجرا کنید. ممکن است چندین بار طول بکشد تا کودک متوجه شود و یاد بگیرد شما کاری که می‌گویید را عملی می‌کنید.
از نظر روان‌شناختی، کودکان ممکن است نسبت به تایم اوت به همان اندازه بد واکنش نشان دهند که به تنبیه جسمانی. انزوای اجتماعی و طرد، درست مثل تنبیه فیزیکی همراه با حس شرم‌ساری تجربه می‌شوند.
تجربیات شرم‌آور، کودک (یا بزرگسالان) را به سمت این باور سوق می‌دهد که نه فقط رفتاراش بلکه شخصِ خودش بد و نامناسب است، حتی اگر والدین عمل را از کودک جدا کنند. برای اینکه کودک با حس شرم‌ساری کنار آید اغلب با حمله به خود، دیگران، دوری‌جویی و انزوا واکنش نشان می‌دهد.
از لحاظ زیستی در مغز انسان طرد شدن مشابه با درد جسمانی تجربه می‌شود و شرم‌ساری به شدت با مفهوم استرس گره خورده. اگر مراقبان، کودکان را در معرض شرم‌ساری مزمن قرار دهند و رابطه‌ای همدلانه با آنها نداشته باشند ممکن است باعث شود کودک نتواند هیجانا‌ت‌اش را تنظیم کند و احتمالا ویژگی‌های نارسیستیک (خودشیفته) یا اضطراب و افسردگی مبنی بر شرم در خود گسترش می‌دهد.
نکته منفی دیگر تایم اوت این است که به کودک یاد می‌دهد یک فرد باید خود را از بقیه جدا کند، به جای اینکه بماند و راهی برای حل مسئله بیابد. حتی اگر والدین بعد از تایم اوت با کودک در اینباره حرف بزنند، طرد اتفاق افتاده و کودک برای کنار آمدن با شرم‌ساری‌اش مکانیسمی پیش گرفته.
منضبط کردن با تنبیه متفاوت است. از نظر برخی روان‌شناسان وقفه تربیتی نوعی تنبیه می‌باشد. منضبط کردن شامل اِعمال محدودیت و تصحیح رفتار کودک است. در اینجا کودک را راهنمایی کرده و آموزش می‌دهید تا کنترل خود را یاد بگیرد و رفتار نامناسب‌اش را تشخیص دهد.
اگر فکر می‌کنید تکنیک‌های تربیتی به شما و فرزند‌تان کمکی نمی‌کنند، می‌توانید به متخصصین سلامت روان مراجعه کنید. روان‌شناسان کودک کلینیک روانشناسی چمان قادراند در این زمینه به شما و فرزند‌تان یاری رسانند.
مطالب دیگر من با عنوان: چرا کودکان دست به دزدی میزنند؟
مطلب دیگر من با عنوان: نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان چیست؟
