در چند سال اخیر، "گلوتن" به واژهای حساس در دنیای تغذیه تبدیل شده است. بسیاری از افراد، حتی بدون داشتن بیماری خاص، تصمیم میگیرند آن را از رژیم غذایی خود حذف کنند.
اما آیا این تصمیم واقعاً به نفع سلامتی ماست، یا بیشتر از روی نگرانی و ترس شکل گرفته است؟
گلوتن نوعی پروتئین است که در گندم، جو و چاودار وجود دارد. این پروتئین همان چیزی است که خمیر نان را کشسان و لطیف میکند. از دید علمی، گلوتن مادهای طبیعی است که بیشتر افراد میتوانند آن را بدون مشکل هضم کنند.
تنها در شرایط خاص است که بدن نسبت به آن واکنش نشان میدهد.
بر اساس یافتههای علمی، سه گروه از افراد واقعاً نیاز دارند که از مصرف گلوتن خودداری کنند:
مبتلایان به بیماری سلیاک: یک بیماری خودایمنی که در آن مصرف گلوتن باعث آسیب به روده میشود.
افراد با حساسیت غیرسلیاک به گلوتن: در این حالت بدن به گلوتن واکنش نشان میدهد، اما مکانیزم خودایمنی وجود ندارد.
افراد با آلرژی به گندم: که نوعی واکنش آلرژیک به پروتئینهای گندم است.
برای بیشتر مردم، یعنی حدود ۹ نفر از هر ۱۰ نفر، مصرف گلوتن هیچ خطری ندارد.
محبوبیت رژیمهای بدون گلوتن تنها از دل علم نیامده؛ بلکه ترکیبی از بازاریابی، تجربههای شخصی و تأثیر سلبریتیها بوده است.
بسیاری از کسانی که بعد از حذف گلوتن احساس بهتری دارند، در واقع غذاهای فرآوریشده، فستفود یا شیرینیهای صنعتی را هم کنار گذاشتهاند — و همین تغییر باعث بهبود حس بدنشان شده است.
نه الزاماً. تحقیقات نشان دادهاند که محصولات بدون گلوتن گاهی فیبر و ویتامینهای گروه B کمتری دارند و از آردهای تصفیهشدهتری مثل برنج یا سیبزمینی ساخته میشوند.
به همین دلیل، رژیم بدون گلوتن اگر آگاهانه طراحی نشود، ممکن است به جای بهبود، باعث افزایش قند خون یا کمبود مواد مغذی شود.
در نهایت، مهمترین نکته شاید این باشد که به جای تمرکز بر حذف یا ممنوعیت، کیفیت کلی تغذیهمان را بهبود دهیم.
غذاهای ساده و طبیعی، نانهای سبوسدار، سبزیجات تازه و غلات کامل، فارغ از بحث گلوتن، همیشه انتخابهای خوبی هستند.
گلوتن برای بیشتر افراد مضر نیست.
فقط برخی بیماریها نیاز به حذف کامل آن دارند.
رژیم بدون گلوتن میتواند مفید باشد، اما تنها وقتی آگاهانه و با مشورت متخصص دنبال شود.
پس شاید بهترین رویکرد این باشد که نه از گلوتن بترسیم، نه به آن بیتوجه باشیم — بلکه به صدای بدن خود گوش دهیم و بر پایهی دانش، تصمیم بگیریم.
