برای همه ما، در همه مراحل زندگی پیش اومده که سطوح مختلفی از استرس رو تجربه کنیم. استرس چیزی است که امروزه با تمام بخش های مختلف زندگی ما درگیر شده، انگار که ما با استرس سازگاری پیدا کردیم و در حال زندگی هستیم.
همه ما میدونیم که استرس یک حس بد، و هیجان مخربی هست که در درون همه ما وجود دارد؛ توی این مقاله می خواهیم کمی بیشتر درباره استرس صحبت کنیم؛ اون رو موشکافی کنیم و بهتر بشناسیم.
برای همه ما پیش آمده که وقتی صبح از خواب بیدار میشیم و به ساعت نگاه می کنیم متوجه میشیم که ای وای دیر شد و از یک قرار مهم، کلاس مهم، یا جلسه مهم جاموندیم، یا این که حتماً دیر می رسیم. خیلی وقتها توی ترافیک گیر کردیم و استرس زیادی رو تا رسیدن به خونه تحمل کردیم. خیلی وقتها حوادث ناگواری برای همه ما پیش آمده که به ما استرس شدیدی وارد کرده (مثل خدا از دیت دادن عزیزان یا بیماری های سخت یا طلاق و جدایی والدین یا هر موقعیت سخت و استرس زای دیگه ای که ممکنه درگیریش شده باشید). می خوام اینجا چند تا مثال از استرس بزنم که چطور در خیلی از مواقع کارایی ما رو کم کرده یا مختل کرده.
توی مدرسه حتما براتون پیش اومده که معلم ناگهان اسم شما رو صدا بزنه و بگه فلانی بیا پای تخته و ازشما می خواهم درس بپرسم! همین که راه می‌افتیم بریم پای تخته کلاس، احساس میکنیم همه بدنمون داره می لرزه! و هر چیزی که خوندیم و بلدیم، از یادمون رفته و نمی‌توانیم به سوالات معلم درست جواب بدیم. خیلی وقت ها این جمله معروف را به معلم گفتیم که : “آقا یا خانم معلم خوندم ولی الان تو ذهنم نیست” یا “یادم نمی آید” امتحانات که همیشه مایه مکافات و دردسر برای ما بوده! وقتی که شب تا صبح از ترس یک امتحان مهم خوابمون نمیبرده؛ وقتی که سر جلسه امتحان می بینیم سوالات رو بلدیم، ولی نمیتونیم به آنها جواب بدیم یا اینکه جواب درست را به خوبی یادمون نمیاد! همه نمونه های شایع های از از استرس هست.
بعد از اون کنکور، که یک غول بی شاخ و دم از تحمل سالها استرس و تلاش ماست، ممکنه در چند ساعت تلاشمون رو با استرس زیاد از دست بدیم!
توی دانشگاه وقتی که قرار ارائه داشته باشیم، وقتی روی سن برای ارائه حاضر میشیم و همه دانشجوها و دوستانمون به ما نگاه می کنند؛ در شروع صحبت هامون صدامون به شدت میلرزه! همه مطالبی را که گفتیم از ذهنمون پاک میشه! و ممکنه چند تا توپوق حسابی هم بزنیم! که تا سال ها مایه خنده و شوخی دوستانمون با ما باشه.
وقتی که سرکار میریم جلسات و قرار های مهم با مشتری های مهم، جلسات مصاحبه کاری، جلسات ارائه مطلب در محل کار، چالش هایی که در جلسات کاری با کارفرما با سایر همکاران به وجود میاد، همه و همه با وجود توانایی های خوب ما، می تونه استرس زیادی وارد بکنه! و اگر ما نتونیم از پس این استرس‌ها بربیایم، قطعاً با شکست های زیادی رو به رو میشیم.
توی این مقاله میخوایم کمی استرس رو بیشتر بشناسیم یک تعریف دقیقی از استرس داشته باشیم و بعد از اون ببینیم این هیجان بد چی هست؟
قبل از شروع بگذارید یک سوال مهم و اساسی را از شما بپرسم! چرا ما باید با استرس مقابله کنیم؟ فقط به خاطر این که یک حس بدی در ما به وجود میاره؟ ما باید با استرس مقابله کنیم! یا نه دلیل ما خیلی بیشتر از این هاست؟
قطعاً متوجه شدید و حس کردید که وقتی استرس در شما به وجود میاد! توانایی تمرکز شما، حافظه شما، و رفتارهای شما، به شدت تحت تاثیر قرار میگیره، حتی در خیلی از مواقع صدای شما میلرزه، تپش قلب زیادی را احساس می کنید، و در واقع یک نسخه ضعیف تر، پایین‌تر از حد خودتون رو مشاهده میکنید.
استرس باعث می شود شما یک نسخه ضعیف تر و پایین‌تر از حد خودتون رو ارائه بدید.
در صورتی که اگر استرس نبود قطعاً شما بهتر ارتباط برقرار میکردید! حافظه بهتری داشتید! تمرکز بیشتری داشتید، و خود واقعی خودتون بودید.
با این مقدمه بریم یک تعریف علمی وخوب از استرس داشته باشیم. روانشناس ها از جنبه‌های مختلف استرس رو تعریف کردند یکی از معروف ترین تعریف های استرس تعریف سازگاری ما با محیط زندگی مون هست .
استرس فرآیندی که از تعامل فرد و محیط زندگی اون رو به هم میزنه و بدن سعی میکنه مجدداً خودش رو با شرایط جدید سازگار کنه.
در این تعریف سه تا مولفه مهم وجود داره! اول فرآیندی بودن استرس! یعنی استرس تحت یک عاملی به وجود میاد، رشد میکنه، ودر نهایت به یک نقطه هدفی می رسه! که این حالت فرآیندی رو برای استرس ایجاد میکنه.
دومین نکته، نکته بسیار مهمی هم هست! عامل خارجی، که سازگاری ما با محیط زیست را برهم میزند. یعنی در استرس یک عامل خارجی برای ایجاد فرآیند استرس وجود دارد. عامل سوم واکنش بدن ما نسبت به استرس هست. یعنی همون عوارض جسمی و روانی که قبلاً به شما گفتم؛ مثل تپش قلب، عرق کردن، لرزش صدا، عدم تمرکز، کم شدن حافظه، و غیره.
حالا اگه بیاین یکبار دیگه تعریف استرس رو با هم مرور کنیم و آن را شرح بدیم، اینطور میشه تعریف کرد. وقتی که در اثر یک عامل خارجی که تحریک کننده ماست، فشار روانی به ما وارد میشه، و در اثر اون بدن ما واکنش نشون میده. این تغییر در محیط زندگی می خواهد که خودش رو با محیط جدید سازگار کنه! به این فرآیند در کل استرس می گویند. توی این مقاله ما قصد نداریم که بررسی بکنیم، چرا بدن ما این واکنش رو نشون میده و اینکه در بدن ما چه اتفاقی می افتد که این علائم ظاهر می شوند؟ و آیا فقط این علائم نشانه های استرس است یا نه؟
در این مقاله ما فقط یکی از تعریفهای استرس را بررسی میکنیم، استرس رو و شرایط به وجود آمدن استرس رو بیشتر میشناسیم.
از تغییر در محیط زندگی گفتیم وقتی که اسم تغییر در محیط زندگی میاد، همه ما یاد تغییرات بزرگ، مثلاً تغییر در آب و هوا، تغییر در شرایط زندگی، تغییر در محیط زندگی مثلا نقل مکان از یک شهر به شهر دیگر می شویم. اما تغییر در محیط زندگی خیلی کم تر و ساده تر از اون چیزی هست که ما تصور می کنیم! بیاین برگردیم به مثال هامون در اول همین مقاله! گفتیم که وقتی دبستان بودیم و رفتیم پای تخته، که معلم از ما می خواست به سوالاتش جواب بدیم، استرس می گرفتیم، تغییر در محیط زندگی در واقع تغییر در نقطه امن به نقطه ناامن هم هست! یعنی وقتی که ما پشت میز خودمون، کنار سایر بچه ها نشسته بودیم، اینجا نقطه امن مابود، و پای تخته و مقابل بچه ها برای پاسخ دادن به سوالات معلم، اینجا نقطه تغییر در محیط زندگی ماست! جایی که ما آنجا احساس ناامنی میکنیم؛ به خاطر همین، در این تغییر در محیط زندگی، فرآیند سازگاری بدن ما با محیط جدید زندگی شروع میشه! ودر نهایت استرس میگیرم.
در مثال دانشگاه هم همینطوره! محیط زندگی ما در کنار بقیه دانشجوها و در پشت میز هامون قرار گرفته، وقتی می خواهیم در مقابل همه دانشجوها و همکلاسیها یک ارائه بدهیم، محیط زندگیمون تغییر میکنه! و بدن (به ویژه مغز ) میخواهد، با این تغییر جدید سازگاری پیدا بکنه به خاطر همین، استرس رو در بدن ما به وجود میاره.
شما خودتون این تغییر در محیط رو در محل کار، در جلسات، هنگام ارائه به یک مشتری، در مصاحبه کاری و غیره در نظر بگیرید. در اون شرایط ما به چه صورتی استرس میگیریم. اگر ما با این استرس بوجود آمده به درستی مقابله نکنیم! حتماً بر ما غلبه میکنه و مشکلات زیاد و جدی کاری برای ما به وجود خواهد آورد.
توی مقالات بعدی بیشتر درباره روش های مقابله با استرس صحبت می کنیم و سعی می کنیم استرس رو از جنبه‌های مختلف بشناسیم.
ممنون که همراه ما بودید اگه شما هم تجربیاتی از خراب کردن توی استرس دارید برای ما یادداشت کنید.
خوشحال میشم اینستاگرام آرامش + رو دنبال کنید.
