یک زمانی از عبارت اکسپرسیونیسم انتزاعی می ترسیدم.ترسی شبیه به ترس از مرگ و دنیای ناشناخته ها.تا اینکه در معنی این دو کلمه و نقاشی هایی که در این سبک خلق شده اند بیشتر دقت کردم.اگر شما هم از این عبارت می ترسید،برای چند دقیقه با من همراه شوید،شاید ترستان بریزد.
به هنر نقاشی خیلی علاقه دارم ولی هنوز به صورت رسمی،استعدادم در نقاشی را امتحان نکرده ام.گاهی ساعتها آثار نقاشی متنوعی را نگاه می کنم و به آنها فکر می کنم.حالم گاهی فقط با مشاهده نقاشی های متنوع،عجیب و غریب و جورواجور خوب می شود.وقتی به تماشای نقاشی می نشینم،اصلاً زمان را نمی فهمم. گویی دچار خلسه می شوم.در این میان گاهی متوجه چیزهای جالبی هم می شوم.مثلاً در بین نقاشی هایی که نگاه می کنم به صورت اتفاقی،متوجه می شوم که سبک نقاشی چند هنرمند که اسمشان را در زیر می آورم ،یکسان است.فقط سهل و ممتنع بودن نقاشی های به ظاهر کودکانه آنها باعث شد که چند اثر نقاشی از هر کدام را در پوشه ای بایگانی کنم.بدون هیچ شناختی نسبت به سبک نقاشی آنها.
بعدها که تابلوهای آنها را با هم مقایسه کردم و شباهت آنها را به هم دیدم،بیشتر در موردشان تحقیق کردم و متوجه شدم که سبک هر سه آنها اکسپرسیونیسم انتزاعی،هیجان‌نمایی انتزاعی و یا اکسپرسیونیسم آبستره (Abstract expressionism) است:البته از بین سه نفر زیر،ابتدا با مارک روتکو آشنا شدم به واسطه خواندن نمایشنامه"قرمز"اثر جان لوگان.
بارنت نیومن( Barnett Newman )؛1905-1970؛تولد و مرگ:"نیویورک"،علت مرگ:"سکته قلبی":
خطوط عمودی و افقی رنگی روی صفحاتی با رنگ ثابت و همین! بارنت نیومن بدون تردید هنرمند بزرگی بوده است؛ او استاد بنام «اکسپرسیونیسم انتزاعی» است که با رنگ و خط آثار بسیاری خلق کرده است. اما آن چه جالب توجه است، این است که آثار ساده او تنها توسط افراد ثروتمند قابل خرید است.اثر «آتش سفید» او از زمینه ای آبی تشکیل شده که دو خط رنگی باریک به موازات هم از آن عبور کرده اند. شاید فقط آن فرد ثروتمندی که 3.8 میلیون دلار پول بابت این نقاشی خرج کرده، بتواند معنای این یک جفت خط را به خوبی توضیح بدهد.البته اگر همین الان که شما مطلب را می خوانید ثروتمند دیگری آن را چند برابر این مبلغ، نخریده باشد.
مارک روتکو (Mark Rothko)؛1903-1970؛تولد:"روسیه" و مرگ:"نیویورک"؛علت مرگ:"خودکشی":
قبل از این نیز،مطلبی تحت عنوان"انتقام از ثروتمندان حرامزده به سبک یک نقّاش!"،درباره مارک روتکو نوشته ام.او انقلابی در هنر ایجاد کرد با این که آثارش تکنیک خاصی نداشتند و به سادگی حتی کودکی سه ساله هم می تواند آن ها را بکشد.مارک روتکو هنرمندی متفکر، کنجکاو و خلاق، بعد از جکسون پولاک یکی از مشهورترین نقاشان پس از جنگ جهانی دوّم است. تحصیل در دانشگاه ییل را رها کرد، و اصول و قواعد مرسوم را دنبال نمی کرد، همین مساله محرّک روح، آثار هنری اش، تحلیل و درکش از هنر شد. نقاشی های او را می توان به عنوان بازخوردی نسبت به مادی گرایی شدید آمریکا، فرهنگ عامه در حال رشد و نابرابری های اقتصادی آن دوران دانست.نقاشی«نارنجی، قرمز، زرد»او که در سال 1961 خلق شده، 86.9 میلیون دلار در حراج کریستی در نیویورک فروخته شد.
مستندی جالب درباره مارک روتکو:
بلینکی پالرمو(BlinkyPalermo)؛تولد:آلمان ومرگ:مالدیو؛علت مرگ:سانحه رانندگی:
در آثار او،ترکیب رنگی زیادی نمی بینید؛ فضایی تمیز و مرتب که در نهایت دو رنگ را با هم ترکیب کرده و مخاطب را به حال خودش می گذارد تا هر آن چه می خواهد از دل آن دریابد. بلینکی پالرمو نقاش آلمانی است که تقریبا تمامی آثارش را به همین شکل خلق کرده است. از آن جالب تر این است که این هنرمند حتی عنوانی برای اثر هنری خود انتخاب نکرده است و به این ترتیب دست بیننده را نه تنها برای برداشت مفهوم، بلکه برای «نام» اثر هم باز گذاشته است.
شاید این استقلال عملی که او به مخاطبان آثار خود داده، باعث شده یکی از آثارش 1.7 میلیون دلار فروخته شود.این هنرمند آلمانی در سن 33 سالگی در یک سانحه رانندگی جان خود را از دست داد؛ البته مرگ او کمی مرموز بود.برخی از افراد مرگ او را به سوءمصرف مواد مخدر نسبت داده اند.به هر حال این هنرمند تنها 33 سال عمر کرد و در نتیجه فرصتی برای پرورش ایده های هنری خود نیافت.
چیزی که قبلاً از این سبک در ذهن داشتم به هم ریختگی و آشفتگی رنگها بود مانند آثار جکسون پولاک و نه ترکیب دو یا سه رنگ در کنار هم و در نهایت سادگی.برایم عجیب است که گستره و دامنه نقاشی هایی که در این سبک کشیده می شوند چقدر متنوع و متناقض هستند.
پال جکسون پولاک(Paul Jackson Pollock)؛1912-1956؛تولد در "کودی،وایومینگ"و مرگ در "نیویورک"، علت مرگ:"سانحه رانندگی":نقاش آمریکایی و از پیشگامان جنبش هیجان‌نمایی انتزاعی.او بیشتر برای سبک منحصر به فردش یعنی«نقاشی قطره‌ای»شناخته شده‌است.شما خودتان این اثر نقاشی را که در سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی و توسط جکسون پولاک کشیده شده است را با آثار به ظاهر ساده سه هنرمند نقاش قبلی،مقایسه کنید:
فیلمی از جکسون پولاک در حال خلق یکی از آثار معروفش:
آخرش نفهمیدیم این اکسپرسیونیسم یعنی چی؟
در معنی کلمه اکسپرسیونیسم(هیجان نمایی)آورده اند:اکسپرسیونیسم شیوه‌ای نوین از بیان تجسمی است که در آن هنرمند برای القای هیجانات شدید خود از رنگ‌های تند و اشکال کج و معوج و خطوط زمخت بهره می‌گیرد.مثلاً به شدت رنگ ها و خطوط زمخت در این اثر "فرانتس مارک"نگاه کنید:
داداش! انتزاعی یعنی چی؟
در معنی کلمه انتزاعی یا آبستره آورده اند: انتزاعی (آبستره) به هنری اطلاق می‌شود که هیچ صورت یا شکل طبیعی در جهان در آن قابل شناسایی نیست و فقط از رنگ و فرم‌های تمثیلی و غیرطبیعی برای بیان مفاهیم خود بهره می‌گیرد.مثلاً واسیلی کاندینسکی"سوار"و "گاو"را اینگونه به نمایش می گذارد:
برداشت های خودم(صرفاً یک علاقمند به نقاشی و بس)از سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی به زبان ساده:
کسی که به دنبال سبک انتزاعی یا آبستره می رود از کشیدن هر چیزی به همان شکل و صورتی که هست خودداری می کند و دوست دارد هر چیزی را در قالب دنیای خیال خود نقش بزند و در معرض نمایش قرار دهد.
به نظر می رسد اکسپرسیونیستم انتزاعی یک روش مبارزه مرموزانه و هنرمندانه باشد که هنرمند آن را بر می گزیند تا علیه جنگ،ظلم و بی عدالتی ها،مبارزه کند.فقط نقّاش قلم مو و قوّه خیالش را جایگزین اسلحه های مختلف می کند.
نقاشی های سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی علی رغم سادگی شان،به راحتی قابل فهم و درک نیستند.برای درک درست آنها بایستی وارد زندگی و زمانه خالق آنها شد و از چشم او و زمانه اش،به اسرار نقاشی هایش پی برد.
کسی که سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی را انتخاب می کند،روح نسبتاً سرکشی دارد.چیزهای معمولی و حد و حدود های تحمیل شده طبیعی را بر نمی تابد.بنابراین قلم موی او نیز به تبعیت از روح او،دست به عصیان می زند و مرزهای تعیین شده نخ نما شده را زیر پا می گذارد.
و:
حالا دیگر از اکسپرسیونیسم انتزاعی نمی ترسم که هیچ،تبدیل شده ام به اولین کسی که در این سبک،می نویسد. نوشته هایی مثل نقاشی های جکسون پولاک در هم ریخته و مثل نقاشی های بلینکی پالرمو،خیلی ساده.فقط باید بیشتر مراقب رانندگیم باشم!
دو مطلب قبلیم:
تازه های چالش حال خوبتو با من تقسیم کن را هم بخوانید.
هیچ نبشته نیست که به یکبار خواندن نیرزد.ابوالفضل بیهقی
