انتخاب بین اسکرام، کانبان یا ترکیبی از آنها بستگی به نیازهای تیم، نوع پروژه و فرهنگ سازمانی دارد. پذیرش روشهای اجایل گاهی با مقاومتهایی از سوی تیمها یا ذینفعان همراه است، بهویژه اگر تغییرات به نظر پیچیده یا غیرضروری بیایند. در این مقاله، بررسی میکنیم که آیا استفاده از کانبان میتواند به پذیرش راحتتر اجایل کمک کند و در چه موقعیتهایی استفاده از آن ضروری یا مفید است.
سادگی در اجرا: کانبان به دلیل قوانین ساده و انعطافپذیرش، برای تیمهایی که تازه با اجایل آشنا میشوند، جذاب است. این روش نیازی به تغییر ساختارهای پیچیده یا تعریف نقشهای خاص ندارد و به تیم اجازه میدهد با حداقل تغییرات شروع کند.
شفافیت در جریان کار: با استفاده از بُرد کانبان، تمام اعضای تیم میتوانند جریان کار را بهصورت بصری مشاهده کنند. این شفافیت به شناسایی تنگناها و بهبود فرآیندها کمک میکند، بدون اینکه تیم احساس کند تحت فشار تغییرات بزرگ است.
کاهش مقاومت تیمی: کانبان به جای تحمیل چارچوبهای سختگیرانه، روی بهینهسازی فرآیندهای موجود تمرکز دارد. این باعث میشود تیمها حس کنند که کنترل بیشتری بر کارشان دارند و مقاومت کمتری نشان دهند.
انعطافپذیری در برنامهریزی: برخلاف اسکرام که به اسپرینتهای زمانبندیشده وابسته است، کانبان به تیم اجازه میدهد بدون محدودیت زمانی، روی تحویل مداوم تمرکز کند. این ویژگی برای تیمهای عملیاتی یا پشتیبانی بسیار مناسب است.
فرهنگسازی بهبود مستمر: کانبان با تأکید بر معیارهایی مثل زمان چرخه (Cycle Time) و محدودیت کار در جریان (WIP)، تیم را به بهبود تدریجی عادت میدهد، که این خود گامی به سوی پذیرش اصول اجایل است.
خیر، انتخاب کانبان به شرایط بستگی دارد. در برخی موارد، اسکرام یا ترکیبی از این دو میتواند مؤثرتر باشد:
نیاز به چارچوب مشخص: اسکرام با نقشهای تعریفشده (مانند مالک محصول و اسکرام مستر) و مراسمهایی مثل برنامهریزی اسپرینت و بازبینی، برای پروژههایی که نیاز به نظم و تحویلهای منظم دارند، مناسبتر است.
تیمهای آماده اجایل: اگر تیم شما تجربه قبلی با اجایل دارد یا فرهنگ سازمانی از قبل با مفاهیم چابک هماهنگ است، اسکرام میتواند بدون مقاومت جدی پیادهسازی شود.
تمرکز بر تحویل محصول: اسکرام برای پروژههای توسعه محصول که نیاز به تحویلهای دورهای و بازخورد مداوم دارند، مناسبتر است، زیرا اسپرینتها ساختار مشخصی برای این هدف فراهم میکنند.
نیاز به هماهنگی بیشتر: اسکرام با جلسات روزانه و بازبینیهای منظم، هماهنگی بین اعضای تیم و ذینفعان را تقویت میکند، که در پروژههای پیچیده ضروری است.
ایجاد نظم در تیمهای جدید: اگر تیم تازهکار است یا به راهنمایی بیشتری نیاز دارد، ساختار اسکرام میتواند به ایجاد نظم و تمرکز کمک کند، در حالی که کانبان ممکن است بیش از حد آزاد به نظر برسد.
وقتی تیم در برابر تغییرات مقاوم است: اگر اعضای تیم یا ذینفعان نسبت به چارچوبهای ساختاریافته مثل اسکرام مقاومت نشان میدهند، کانبان میتواند نقطه شروع بهتری باشد. این روش نیازی به تعریف نقشهای خاص یا مراسمهای پیچیده ندارد و به تیم اجازه میدهد با حفظ فرآیندهای موجود، به تدریج بهبود پیدا کند. برای مثال، تیمهای عملیاتی که به کارهای روزمره عادت دارند، میتوانند با بُرد کانبان شفافیت بیشتری در کارها ایجاد کنند. این شفافیت به مرور اعتماد تیم را به روشهای اجایل افزایش میدهد. همچنین، کانبان به تیمها کمک میکند تا بدون احساس فشار، روی بهبود مستمر تمرکز کنند. این رویکرد تدریجی میتواند مقاومت فرهنگی را کاهش دهد.
وقتی پروژه به انعطافپذیری نیاز دارد: کانبان برای تیمهایی که با کارهای غیرقابلپیشبینی یا پروژههایی با اولویتهای متغیر سروکار دارند، بسیار مناسب است. برخلاف اسکرام که نیاز به برنامهریزی اسپرینت دارد، کانبان به تیم اجازه میدهد وظایف را بهصورت مداوم و بدون محدودیتهای زمانی مدیریت کند. این ویژگی برای تیمهای پشتیبانی یا عملیاتی که کارهایشان بهصورت لحظهای تغییر میکند، ایدهآل است. انعطافپذیری کانبان باعث میشود تیمها بتوانند به سرعت به تغییرات پاسخ دهند. همچنین، این روش به تیمها کمک میکند تا بدون فشار اسپرینتها، روی کیفیت کار تمرکز کنند.
وقتی بهبود جریان کار اولویت دارد: اگر تنگناها یا تأخیرات در فرآیندهای کاری مشکل اصلی تیم هستند، کانبان ابزار قدرتمندی برای شناسایی و رفع این مسائل است. با استفاده از محدودیت کار در جریان (WIP)، تیم میتواند تعداد وظایف در حال انجام را محدود کند تا از شلوغی و ناکارآمدی جلوگیری شود. بُرد کانبان به تیم کمک میکند تا بهصورت بصری ببیند کدام بخش از فرآیند کند است یا نیاز به بهبود دارد. این شفافیت به تیم انگیزه میدهد تا بهصورت تیمی مشکلات را حل کند. در نتیجه، بهبود تدریجی جریان کار به پذیرش فرهنگ اجایل کمک میکند.
وقتی تیم غیرنرمافزاری است: کانبان برای تیمهایی که در حوزههای غیرنرمافزاری (مانند بازاریابی، منابع انسانی یا مدیریت پروژه) کار میکنند، بسیار مناسب است. این تیمها ممکن است با ساختارهای اسکرام احساس غریبگی کنند، اما کانبان با سادگیاش به آنها اجازه میدهد بدون نیاز به یادگیری مفاهیم پیچیده اجایل، از مزایای شفافیت و بهبود مستمر بهرهمند شوند. برای مثال، یک تیم بازاریابی میتواند کمپینهای خود را روی بُرد کانبان مدیریت کند. این روش به آنها کمک میکند تا اولویتها را مشخص کرده و از چندوظیفگی (Multitasking) جلوگیری کنند. به مرور، این تجربه مثبت میتواند آنها را به پذیرش سایر روشهای اجایل ترغیب کند.
وقتی هدف فرهنگسازی تدریجی است: کانبان میتواند بهعنوان یک ابزار آموزشی برای معرفی تدریجی اصول اجایل به تیمها استفاده شود. با تمرکز بر بهبود مستمر و شفافیت، تیمها بهتدریج با ارزشهای اجایل مانند همکاری و بازخورد آشنا میشوند. این روش بهویژه در سازمانهایی که فرهنگ سنتی دارند و تغییرات سریع ممکن است با مقاومت مواجه شود، مؤثر است. برای مثال، میتوانید با راهاندازی یک بُرد ساده کانبان شروع کنید و به مرور مفاهیم پیشرفتهتر مثل بازبینیهای منظم را معرفی کنید. این رویکرد تدریجی به تیمها کمک میکند تا بدون احساس فشار، با اجایل هماهنگ شوند.
وقتی پروژه نیاز به تحویلهای منظم دارد: اسکرام برای پروژههایی که نیاز به تحویلهای دورهای و بازخورد مداوم دارند، بسیار مناسب است. اسپرینتهای زمانبندیشده (معمولاً دوهفتهای) به تیم کمک میکنند تا روی اهداف مشخص تمرکز کنند و نتایج قابللمسی به ذینفعان ارائه دهند. این ساختار برای تیمهای توسعه نرمافزار که باید نسخههای جدید محصول را بهصورت منظم منتشر کنند، ایدهآل است. جلسات بازبینی اسپرینت به ذینفعان فرصت میدهد تا بازخورد بدهند و مسیر پروژه را اصلاح کنند. این نظم و پیشبینیپذیری به تیم اعتمادبهنفس میدهد و پذیرش اجایل را تسهیل میکند.
وقتی تیم به هماهنگی قوی نیاز دارد: اسکرام با مراسمهایی مثل جلسات روزانه (Daily Standup) و برنامهریزی اسپرینت، هماهنگی بین اعضای تیم را تقویت میکند. این ویژگی برای تیمهای پیچیده یا پروژههایی با وابستگیهای زیاد بین اعضا بسیار مهم است. برای مثال، در یک تیم توسعه نرمافزار که شامل برنامهنویسان، طراحان و تستکنندگان است، اسکرام میتواند اطمینان حاصل کند که همه اعضا همراستا هستند. نقشهای مشخص مثل مالک محصول و اسکرام مستر نیز به مدیریت بهتر انتظارات کمک میکنند. این ساختار میتواند به تیمهایی که به نظم بیشتری نیاز دارند، کمک کند تا اجایل را بهتر بپذیرند.
وقتی تیم با اجایل آشناست: اگر تیم شما قبلاً با مفاهیم اجایل کار کرده یا آموزش دیده است، اسکرام میتواند بهسرعت پیادهسازی شود. تیمهای با تجربه معمولاً با نقشها و مراسمهای اسکرام راحت هستند و میتوانند از مزایای آن بهرهمند شوند. برای مثال، تیمهایی که با مفاهیمی مثل بکلاگ محصول یا تخمین داستانهای کاربری آشنا هستند، میتوانند اسکرام را بدون مقاومت اجرا کنند. در این موارد، نیازی به استفاده از کانبان بهعنوان نقطه شروع نیست. آموزشهای تکمیلی میتوانند پذیرش اسکرام را تقویت کنند.
وقتی پروژه پیچیده است: اسکرام برای پروژههای پیچیده که نیاز به برنامهریزی دقیق و مدیریت ریسک دارند، مناسبتر است. ساختار اسپرینتها و جلسات بازبینی به تیم کمک میکند تا بهصورت منظم پیشرفت را ارزیابی کرده و مشکلات را زود شناسایی کند. برای مثال، در توسعه یک محصول نرمافزاری جدید، اسکرام میتواند به تیم کمک کند تا نیازمندیهای پیچیده را به قطعات کوچکتر تقسیم کند. این رویکرد به مدیریت بهتر پروژه و جلب اعتماد ذینفعان کمک میکند. همچنین، اسکرام به تیمها کمک میکند تا با بازخورد مداوم، کیفیت محصول را بهبود دهند.
وقتی هدف ایجاد نظم در تیم است: تیمهای تازهکار یا تیمهایی که به ساختار و راهنمایی بیشتری نیاز دارند، از چارچوب اسکرام سود میبرند. نقشهای مشخص و مراسمهای منظم اسکرام به تیم کمک میکنند تا وظایف و مسئولیتها را بهتر درک کنند. برای مثال، جلسات روزانه به اعضای تیم کمک میکنند تا روی اهداف متمرکز بمانند و موانع را سریعتر برطرف کنند. این نظم بهویژه در تیمهایی که تجربه کمی در خودمدیریتی دارند، مفید است. با گذشت زمان، این ساختار میتواند به پذیرش فرهنگ اجایل کمک کند.
ارزیابی تیم و سازمان: ابتدا سطح آمادگی تیم و سازمان را بررسی کنید. از بازخوردهای تیم و ذینفعان استفاده کنید تا ببینید آیا مقاومت به دلیل پیچیدگی اسکرام است یا عدم آگاهی از مزایای اجایل.
شروع با کانبان در صورت مقاومت: اگر تیم به تغییرات بزرگ مقاوم است، با کانبان شروع کنید. یک بُرد ساده راهاندازی کنید و روی شفافیت و محدودیت کار در جریان تمرکز کنید. این میتواند اعتماد تیم را جلب کند.
آموزش مداوم: صرفنظر از روش، آموزش تیم و ذینفعان درباره ارزشهای اجایل (مثل شفافیت، همکاری و بهبود مستمر) حیاتی است. کارگاههای آموزشی یا جلسات کوتاه میتوانند کمککننده باشند.
ترکیب اسکرام و کانبان (Scrumban): اگر تیم به ساختار اسکرام علاقه دارد اما انعطافپذیری کانبان را هم میخواهد، میتوانید از ترکیب این دو استفاده کنید. مثلاً اسپرینتهای اسکرام را با بُرد کانبان مدیریت کنید.
اندازهگیری پیشرفت: از معیارهایی مثل زمان چرخه در کانبان یا سرعت (Velocity) در اسکرام برای نشان دادن پیشرفت تیم استفاده کنید. این معیارها به تیم و ذینفعان نشان میدهند که اجایل واقعاً اثرگذار است.
کانبان میتواند ابزار قدرتمندی برای کاهش مقاومت و پذیرش تدریجی اجایل باشد، بهویژه در تیمهایی که به تغییرات ساختاریافته حساس هستند یا در حوزههای غیرنرمافزاری فعالیت میکنند. با این حال، اگر پروژه نیاز به نظم و تحویلهای منظم دارد یا تیم با اجایل آشناست، اسکرام میتواند انتخاب بهتری باشد. در نهایت، موفقیت در پذیرش اجایل به آموزش، تطبیق روش با نیازهای تیم و ایجاد فرهنگی مبتنی بر شفافیت و بهبود مستمر بستگی دارد.
