"قانون یرکس-دادسون"، یکی از اون قوانین مشهوره که درباره‌ی رابطه بین استرس و عملکرد انسانها صحبت میکنه.
دو پژوهشگر به اسم یرکس و دادسون، در سال ۱۹۰۸ این پژوهش جالب رو انجام دادن. اونها از موشی‌های رقصنده استفاده کردن تا رابطه استرس و عملکرد را بررسی کنند. آزمایش اونها بر اساس تغییرات در عملکرد موش‌ها در شرایط استرسی مختلف بود.
توی این آزمایش، یرکس و دادسون از موش‌هایی که به دنبال انتخاب بین دو جعبه برقی سفید و سیاه بودن، استفاده کردند. اگر موش‌ها وارد جعبه سیاه می‌شدن، شوک الکتریکی دریافت می‌کردن، اما اگر وارد جعبه سفید می‌شدن، هیچ شوکی دریافت نمی‌کردن. یرکس و دادسون با تغییراتی در میزان شوک الکتریکی و شرایط روشنایی جعبه‌ها، تأثیر استرس بر انتخاب موش‌ها رومورد بررسی قرار دادن.
✅ نتایج این آزمایش میگه که:
استرس یه شمشیر دو لبه‌ست. میشه باهاش به اوج منطقه رشد رسید اما اگه از یه حدی بیشتر شه بهمون آسیب میزنه و باعث سوختن فرصت‌ها و توانایی‌هامون میشه.
🤔 مثال از عملکرد و استرس:
فرض کن دو نفر قراره در یک امتحان شرکت کنند و هر دو هم استرس رو تجربه می‌کنن و نگران عملکردشون هستن.
یکی از این افراد استرس داره اما حجم این استرس بیش از اندازه نیست و بهش کمک میکنه تمرکز بیشتری روی درس داشته باشه، با دقت بیشتری درس بخونه.
از طرف دیگه فرد مقابل استرس داره اما حجم استرس بیش از اندازه مطلوب هست و استرس زیاد باعث میشه که دست و پاهاش یخ کنه، حرارت بدنش بالا بره، حالت تهوع داشته باشه، جویدن ناخن و...
زمانی که استرس و عملکرد در یک حد مطلوب و موازی باهمدیگه باشن هیچ مشکلی پیش نمیاد و اون استرس تازه باعث میشه ما تلاش کنیم بهترین عملکرد و داشته باشیم.
اما زمانی که استرس بیش از حد بالا باشه و عملکرد پایین بیاد، مشکلات بسیار زیادی و در بلندمدت بوجود میاره.
یک موضوع دیگه خیلی اهمیت داره، باورهای غلطی هستن که تو ذهن ما شکل می‌گیرن. مثلا فکر کردن به اینکه استرس هیچوقت خوب نیست، که اصلاً درست نیست. استرس مناسب می‌تونه به عملکرد ما کمک کنه. یا فکر کردن به اینکه هر وقت استرس داریم، نمی‌تونیم کاری انجام بدیم، که این هم درست نیست. استرس می‌تونه الهام‌بخشمون باشه و کمک کنه بهترین خودمون رو نشون بدیم. اما در صورتی که حجم استرس بیش از اندازه نباشه.
‼️ استرس مثبت و منفی
استرس‌ها هم نوع مثبت و منفی دارن در علم روانشناسی بهش میگن Distress و Eustress.
مثال: 👇🏻
✅ استرس مثبت: یعنی شما به زودی یک جشن عروسی داری و استرس این و داری که مراسم به خوبی برگزار و مدیریت بشه.
❌ استرس منفی: شما به زودی یک عمل سنگین جراحی و پیش رو داری و استرس داری که آیا با موفقیت عمل انجام میشه یا نه.
👈🏻 یواسترس، اون استرسیه که از موقعیت‌ها و فشارهای خوب و جذاب بیرون میاد. این نوع استرس عموماً همراه با هیجان و تغییرات خوب تو زندگیه و می‌تونه به افراد کمک کنه که عملکردشون بهتر بشه، انگیزه شون بیشتر بشه و توانایی‌های جدید یاد بگیرن. برای مثال، یه ورزشکار وقتی تو یه مسابقه‌ی ورزشی شرکت میکنه، این استرس خوب رو احساس میکنه؛ چون دنبال برنده شدن و پیشرفتش هست و ازش لذت می‌بره.
👈🏻 دیسترس، اون نوع استرس منفیه که از فشارها و وضعیت‌های ناخوشایند و غیرمطلوب بیرون میاد. این استرس می‌تونه منجر به نگرانی‌ها، اضطراب، افسردگی و کاهش عملکرد بشه. برای مثال، وقتی ناگهانی فشار کاری تو شغل یک فرد زیاد میشه، می‌تونه دیسترس ایجاد کنه؛ چون فرد احساس بی‌قدرتی و استرس زیادی میکنه که می‌تونه به سلامتی و روحیه‌اش آسیب برسونه.
✏️ در نهایت:
استرس رو نمیشه از زندگی حذف کرد. در طول زندگی با ما همراه هست. بنابراین برای اینکه بتونیم در موقعیت‌های استرس‌زا بهترین عملکرد داشته باشیم راهکارهای مختلفی وجود داره از جمله مدیتیشن منظم و مرتب روزانه، نوشتن افکار در اون لحظه استرس‌زا، و...
و چیزی که باعث میشه ما استرس رو تجربه کنیم ادارک ما از اون موضوع هست.
یعنی اگر شما نسبت به امتحان ادارک پرچالشی داشته باشی در مواقعی که امتحان داری طبیعتاً استرس بالایی و تجربه می‌کنی.
اما اگر به امتحان ادارک کم چالش داشته باشی (یعنی پیش خودت نگی وااای خیلی سخته، حالا چیکار کنم و...) استرس کمتری و در مواقعی که امتحان داری تجربه می‌کنی.
