تقریبا ۶ تا ۱۸ درصد مردم در سراسر جهان به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) مبتلا هستند. این بیماری یک اختلال مزمن است که روی معده و روده تاثیر می‌گذارد و به طیف وسیعی از علائم گوارشی منجر می‌شود. بیشتر افراد می‌توانند علائم خود را با اصلاح سبک زندگی کنترل کنند، اما برای درمان علائم شدید که در تعداد کمی از مردم رخ می‌دهند به دارو نیاز است. در این مقاله به این سوال که از کجا بفهمیم سندروم روده تحریک پذیر داریم پاسخ می‌دهیم و علائم، دلایل و راه درمان IBS را بررسی می‌کنیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
بیشتر بخوانید: لیست بیماری‌های روده
مهم‌ترین علائم روده تحریک پذیر عبارت‌اند از:
درد شکم شایع‌ترین علامت IBS است. هضم مواد غذایی معمولا به همکاری مغز و روده نیاز دارد و این همکاری به کمک هورمون‌ها، اعصاب و باکتری‌های مفید روده اتفاق می‌افتد. در IBS به دلیل مختل شدن ارتباط مغز و روده، عضلات دستگاه گوارش تحت تاثیر قرار می‌گیرند که این باعث درد می‌شود. درد ناشی از IBS معمولا در قسمت تحتانی شکم یا کل شکم رخ می‌دهد، اما احتمال اینکه فقط در قسمت فوقانی شکم احساس شود کمتر است. در بیشتر موارد، درد پس از اجابت مزاج کاهش می‌یابد.
یک سوم افراد مبتلا به IBS دچار اسهال می‌شوند. یک مطالعه قدیمی روی ۲۰۰ فرد بزرگسال نشان داد که افراد مبتلا به اسهال ناشی از IBS به طور میانگین ۱۲ بار در هفته اجابت مزاج دارند که این مقدار بیش از ۲ برابر افراد سالم است.
تسریع حرکات دستگاه گوارش در بیماران مبتلا به IBS باعث می‌شود فرد به طور ناگهانی به اجابت مزاج نیاز پیدا کند. بعضی از مردم این اتفاق را استرس‌زا می‌دانند و حتی ممکن است به دلیل ترس از شروع ناگهانی اسهال از موقعیت‌های اجتماعی مختلف اجتناب کنند.
بیشتر بخوانید: نحوه برداشتن روده بزرگ چگونه است؟
IBS در تعداد دیگری از بیماران باعث یبوست می‌شود، به طوری که این مشکل تقریبا ۳۵ درصد افراد مبتلا به این بیماری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تغییر ارتباط بین مغز و روده ممکن است سرعت عبور مدفوع را کاهش دهد که این باعث جذب آب موجود در مدفوع می‌شود و دفع آن را با مشکل روبرو می‌کند.
یبوست ناشی از IBS معمولا با درد شکم و احساس تخلیه ناکافی روده همراه است. این امر در هنگام اجابت مزاج به زور زدن غیر ضروری منجر می‌شود.
در پاسخ به این سوال که از کجا بفهمیم سندروم روده تحریک پذیر داریم باید بگوییم که یبوست و اسهال متناوب از علائم مهم این بیماری هستند، به طوری که حدود ۲۳ درصد افراد مبتلا به IBS آن را تجربه می‌کنند. اسهال و یبوست ناشی از این بیماری باعث درد مزمن شکم می‌شود. درد مهم‌ترین سرنخی است که نشان می‌دهد تغییر اجابت مزاج به رژیم غذایی یا عفونت های معمول و خفیف مربوط نمی‌شود.
بر اساس تحقیقات، سندرم روده تحریک‌پذیری که با یبوست و اسهال متناوب مشخص می‌شود از سایر انواع این بیماری شدید‌تر است. البته علائم آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و به همین دلیل برای درمان آن باید از یک رویکرد شخصی استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: علائم کولیت روده
در مواردی که IBS باعث کند شدن حرکات روده می‌شود، روده مقدار زیادی از آب موجود در مدفوع را جذب می‌کند که این باعث سفت شدن مدفوع می‌شود و دفع آن را دشوارتر می‌کند. از سوی دیگر، اگر سرعت حرکات روده بیشتر از حد معمول باشد، زمان کافی برای جذب آب باقی نمی‌گذارد و مدفوع شل می‌شود.
IBS باعث تجمع مخاط در مدفوع می‌شود، اما معمولا با خونریزی همراه نیست. وجود خون در مدفوع می‌تواند نشانه یک مشکل بالقوه جدی باشد که به درمان پزشکی نیاز دارد. خون موجود در مدفوع ممکن است قرمز به نظر برسد، اما اغلب بسیار تیره یا سیاه رنگ است.
تغییر هضم مواد غذایی در افراد مبتلا به IBS به تولید بیشتر گاز در روده منجر می‌شود که این می‌تواند باعث نفخ شود. بسیاری از این بیماران از نفخ به عنوان یکی از آزاردهنده‌ترین علائم یاد می‌کنند. در یک مطالعه روی ۳۳۷ فرد مبتلا به IBS حدود ۸۳ درصد شرکت‌کنندگان بروز نفخ و کرامپ عضلانی را گزارش کردند. هر ۲ علامت در زنان و در افراد مبتلا به IBS همراه با یبوست یا یبوست و اسهال متناوب شایع‌تر بودند.
حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا به IBS بعد از خوردن غذاهای خاصی دچار علائم گوارشی می‌شوند. به همین دلیل، بسیاری از آن‌ها از مصرف بعضی از مواد غذایی اجتناب می‌کنند. اینکه چرا این غذاها باعث بروز مشکلات گوارشی می‌شوند مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که این پدیده با آلرژی متفاوت است.
بیشتر بخوانید: دشمن التهاب روده چیست؟
وقتی این سوال مطرح می‌شود که از کجا بفهمیم سندروم روده تحریک پذیر داریم باید به خستگی و مشکلات خواب هم اشاره کنیم. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به IBS از خستگی رنج می‌برند که این موضوع ممکن است فعالیت بدنی و تعاملات اجتماعی را محدود کند. به‌علاوه، IBS با بی‌خوابی مرتبط است که علائم آن عبارت‌اند از: مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در طول شب و احساس بی‌قراری در صبح.
در یک مطالعه روی ۱۱۲ بزرگسال مبتلا به IBS، کیفیت خواب در ۱۳ درصد آن‌ها پایین بود. در مطالعه دیگری که روی ۵۰ نفر انجام شد، افراد مبتلا به IBS تقریبا یک ساعت بیشتر می‌خوابیدند اما صبح سرحال نبودند. جالب است که بدانید خواب ناکافی یا بی‌کیفیت با تشدید علائم گوارشی در روز بعد همراه بود.
بیشتر بخوانید: راه های درمان کرامپ شکمی
IBS با اضطراب و افسردگی هم مرتبط است. در یک مطالعه بزرگ روی ۹۴ هزار نفر مشخص شد که IBS خطر ابتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی را به ترتیب ۵۰ و ۷۰ درصد افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، تحقیقات نشان داده‌اند که درمان اضطراب به کاهش علائم این بیماری کمک می‌کند.
اکنون که متوجه شدید از کجا بفهمیم سندروم روده تحریک پذیر داریم، باید با علل بروز این بیماری آشنا شوید. دلیل روده تحریک پذیر ناشناخته است، اما احتمالا عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:
استرس و بعضی از غذاها مثل گندم، محصولات لبنی، حبوبات و نوشیدنی‌های گازدار باعث تحریک علائم IBS می‌شوند. زنان، افراد زیر ۵۰ سال و افرادی که سابقه خانوادگی IBS دارند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
بیشتر بخوانید: انواع مختلف بیماری کرون
کنترل استرس و اصلاح سبک زندگی، بهترین راهکار برای درمان سندرم روده تحریک پذیر خفیف است. در صورت ابتلا به IBS خفیف باید غذاهای پرفیبر بخورید، آب فراوان بنوشید، به طور منظم ورزش کنید و به اندازه کافی بخوابید. همچنین توصیه می‌شود از مصرف غذاهای نفاخ بپرهیزید. با این حال، اگر IBS متوسط یا شدید باشد، ممکن است پزشک برای شما دارو تجویز کند.
از آنجا که هیچ دلیل شناخته شده‌ای برای IBS وجود ندارد، نمی‌توانید از بروز آن پیشگیری کنید. البته اجتناب از عوامل محرک می‌تواند از تشدید علائم جلوگیری کند. بهتر است برای کنترل بیماری خود با یک دکتر گوارش خوب و یا مشاوره تلفنی دکتر گوارش در ارتباط باشید.
بیشتر بخوانید: علل درد روده چیست؟
در این مقاله سعی کردیم به این سوال که از کجا بفهمیم سندروم روده تحریک پذیر داریم، پاسخ دقیق بدهیم. اگر فکر می‌کنید به IBS مبتلا هستید یا علائم این بیماری باعث مختل شدن زندگی روزمره شما شده‌اند، به پزشک مراجعه کنید. برای نوبت گرفتن از بهترین متخصصان گوارش می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید. در درمانکده امکان مشاوره آنلاین با دکتر گوارش و کبد فراهم شده است.
منابع:
https://www.healthline.com/nutrition/9-signs-and-symptoms-of-ibs
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/irritable-bowel-syndrome/symptoms-causes/syc-20360016
