برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه (colectomy، کولکتومی)، جراحی است که در طی آن پزشک قسمتی یا همهٔ کولون (روده بزرگ، colon) را برمیدارد. روش‌های مختلفی برای کولکتومی وجود دارد که پزشک با توجه به وضعیت بیمار از آن استفاده میکند. برای جمع‌آوری مواد زائد از بدن پس از عمل، بیمار به کیسه استومی (stoma bag) نیاز دارد. پس از برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه، با توجه به وسعت جراحی، بیماران احتمالا تغییراتی را در عادات روده و گوارش تجربه کنند. روند بهبودی برای هر فرد متفاوت است و می‌تواند شامل تغییرات رژیم غذایی و تنظیم فعالیت‌های روزانه باشد. با مطالعه این مقاله بیشتر با این جراحی و نحوه انجام آن آشنا می‌شوید.
انواع روش‌های برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه چیست؟
جراحی برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه که به عمل کولکتومی، می‌تواند به شکل‌های زیر انجام شود:
کولکتومی جزیی (همی‌کولکتومی، Hemicolectomy): در این روش پزشک تنها بخش آسیب‌دیده کولون را برمیدارد و سپس قسمت‌های سالم روده بزرگ را دوباره به هم وصل میکند.
پروکتوکولکتومی (Proctocolectomy): در این روش پزشک هم کولون و هم رکتوم (مقعد) را برمیدارد و کیسه استومی را برای بیمار تجویز میکند تا امکان دفع مواد زائد وجود داشته باشد.
کولکتومی ساب توتال یا سگمنتال (Subtotal or Segmental Colectomy): گاهی اوقات قسمت بزرگی از کولون آسیب‌دیده است، اما نیازی به برداشتن همه آن نیست. در این روش پزشک بخش قابل توجهی از کولون را بر می‌دارد.
برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه با تکنیک کولکتومی کامل شکمی (Total Abdominal Colectomy): این روش شامل برداشتن کامل کولون از طریق روش باز یا لاپاراسکوپی (Laparoscopic) است. پس از برداشتن کولون، پزشک ایلئوستومی (Ileostomy) انجام می‌دهد.
برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه به ۲ روش جراحی باز و لاپاراسکوپی انجام می‌شود.
نحوه برداشتن روده بزرگ چگونه است؟
عمل برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه به بیهوشی عمومی نیاز دارد. پزشک جراح با توجه به وضعیت بیمار از جراحی باز یا لاپاراسکوپی استفاده میکند. به‌طور کلی نحوه انجام این عمل جراحی شامل مراحل زیر می‌شود:
بیهوشی و ایجاد برش: در کولکتومی شکمی باز، جراح یک برش بزرگ در دیواره شکم ایجاد میکند تا به حفره شکم و کل کولون دسترسی داشته باشد. این در حالی است که در کولکتومی کامل شکمی به روش لاپاراسکوپی، نیازی به برش‌های عمیق نیست و پزشک با چندین برش کوچک در شکم و ابزارهای جراحی تخصصی این جراحی را انجام می‌دهد.
تشریح و جداسازی روده بزرگ: جراح اتصالات کولون به دیواره شکمی و ساختارهای اطراف آن را آزاد میکند. در طی آن پزشک رگ‌های خونی کولون شناسایی میکند، می‌بندد و یا جدا میکند تا خونریزی به حداقل برسد.
برداشتن کولون و ارزیابی رکتوم: سپس جراح کل کولون را برمی دارد. با توجه به دلیل جراحی، پزشک ممکن است رکتوم را نیز ارزیابی کند. برخی بیماران به پروکتوکولکتومی (proctocolectomy)، یعنی خارج کردن رکتوم از بدن نیز نیاز دارند.
ایجاد ایلئوستومی: پس از برداشتن کولون، پزشک سوراخی در دیواره شکم ایجاد میکند تا انتهای روده کوچک (ایلئوم، (ileum) از آن خارج شود. کیسه استوما دقیقا در این ناحیه قرار می‌گیرد. این تکنیک باعث می‌شود تا مدفوع از این طریق از بدن خارج شود. ایلئوستومی می‌تواند به‌صورت موقت یا دائمی باشد. پس از آن پزشک محل برش را با بخیه یا منگنه می‌بندد و پانسمان میکند.
بیمار پس از جراحی روده بزرگ و گذاشتن کیسه، چند روزی در بیمارستان بستری می‌شود تا تیم پزشکی وضعیت سلامتی او را ارزیابی کند. آنها همچنین توصیه‌هایی در مورد نحوه مراقبت از استوما، مدیریت درد و از سرگیری تدریجی فعالیت‌ها را به بیمار ارائه می‌دهند.
برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه با تکنیک لاپاراسکوپی نیازی به برش‌های عمیق و تهاجمی ندارد.
علل برداشتن روده بزرگ چیست؟
شرایط پزشکی زیر می‌توانند منجر‌به برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه شوند:
سرطان روده بزرگ (Colon Cancer): از شایع‌ترین دلایل کولکتومی سرطان کولون یا سرطان کولورکتال است. اگر تومور سرطانی متاستاز نشده باشد، برداشتن قسمت آسیب دیده کولون با جراحی به درمان بیماری کمک میکند.
کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis): این بیماری باعث التهاب مزمن روده می‌شود و در درجه اول کولون و رکتوم را درگیر میکند. گاهی اوقات شدت بیماری آنقدر زیاد است که داروها برای درمان کافی نیستند. به همین دلیل پزشکان متخصص گوارش بری کاهش علائم و عوارض آن، کولکتومی را پیشنهاد می‌کنند.
بیماری کرون (Crohn's Disease): بیماری کرون یکی دیگر از بیماری‌های التهابی روده است که می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش از جمله روده بزرگ را درگیر کند. اگر بیماری به شدت روده بزرگ را تحت تاثیر قرار دهد و درمان دارویی موثر نباشد، پزشک عمل برداشتن روده بزرگ را تجویز میکند.
بیماری دیورتیکولار (Diverticular Disease): دیورتیکول کیسه‌های کوچکی هستند که در دیواره داخلی روده بزرگ ایجاد می‌شوند. اگر این کیسه‌ها ملتهب یا عفونی شوند و به درمان‌های غیر جراحی پاسخ ندهند، ممکن است پزشک کولکتومی را توصیه کند.
انسداد روده: تومورها، بافت اسکار یا عوامل دیگر می‌توانند منجر به انسداد روده شوند. در برخی موارد، جراحی کولکتومی برای رفع انسداد و بازگرداندن عملکرد طبیعی روده لازم است.
کولکتومی یک روش جراحی مهم است، به همین دلیل پزشک برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه را زمانی تجویز میکند که سایر روش‌های درمانی کمکی به بهبود وضعیت بیمار نمی‌کنند.
سرطان روده بزرگ مهمترین دلیل برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه استومی است.
جراحی برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه استومی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان کولکتومی با توجه به روش آن و همچنین میزان آسیب کولون متفاوت است. اما به‌طور کلی می‌توان گفت این جراحی به یک تا چهار ساعت زمان نیاز دارد. البته هر چقدر شرایط بیمار پیچیده‌تر باشد، به همان میزان عمل برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه طولانی‌تر خواهد شد.
برای برداشتن روده بزرگ و گذاشتن کیسه به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟
پزشکان متخصص گوارش (Gastroenterologist) و جراح کولورکتال (Colorectal Surgeon) می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند. آنها در ابتدا سعی می‌کنند تا با روش‌های غیرجراحی به بیمار کمک کنند. برای دریافت راهنمایی های بیشتر میتوانید با مشاوره تلفنی متخصص گوارش مشورت کنید.
