یکی از بهترین مواد غذایی‌ای که می‌توانست همواره من را در بچگی خوشحال کند و هنگامی که ناراحت بودم، لبخند بر لبانم بیاورد، شکلات بود. رفته‌رفته که بزرگ‌تر شدم، با شکلات‌هایی که مزه تلخ‌تری داشتند ارتباط بیش‌تری برقرار کردم و از گوشه و کنار درباره خواص شکلات تلخ هم چیزهایی می‌شنیدم.
شیفته شکلات بودن مزایا و معایب خاص خودش را دارد؛ از طرفی شما هنگام خستگی با خوردن یک شکلات می‌توانید انرژی بیش‌تری دریافت کنید اما از طرفی، گریبان‌گیر اعتیادی می‌شوید که می‌تواند چاقی مفرط را در طول زمان برای‌تان به همراه داشته باشد.
یک افسانه قدیمی است که می‌گوید خوردن شکلات، از نوع تلخ‌اش، می‌تواند منجر به لاغری در انسان شود. به حق چیزهای ندیده و نشنیده! در این مطلب از مجله سلامتی لیمومی قصد داریم یک‌بار برای همیشه پرونده این افسانه قدیمی را ببندیم و به این سوال پاسخ دهیم که آیا شکلات تلخ می‌تواند منجر به لاغری شود؟
شکلات تلخ سرشار از مواد مغذی‌ای است که می‌تواند بر سلامتِ انسان، تأثیری مثبت بگذارد. این دسته از شکلات‌ها که از دانه درخت کاکائو تولید می‌شوند، یکی از بهترین منابع آتنی‌اکسیدانی هستند که می‌توانید بیابید.
مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که شکلات تلخ می‌تواند به بهبود سلامت و کاهش خطر ابتلا بیماری‌های قلبی در اشخاص، کمک کند. در ادامه قصد داریم بیش‌تر درباره خواص شکلات تلخ صحبت کنیم و به ۷ مورد از مزیت‌های مصرف این شکلات بپردازیم:
مغذی بودن
شکلات‌های تلخ باکیفیت، عموماً از مواد مغذی بسیار زیادی تشکیل شده‌اند و حاوی مقدار مناسبی از فیبر و مواد معدنی هستند. به‌طور کلی، هر ۱۰۰ گرم شکلات تلخ با ۷۰ تا ۸۵ درصد از کاکائو حاوی مواد زیر است:
توجه داشته باشید که برای محاسبه میزان مواد مغذی در شکلات تلخ از معیار Daily Value یا همان DV استفاده شده که به مقدار توصیه شده مواد مغذی در طول روز اختصاص می‌یابد.
علاوه بر موارد ذکر شده، در این ۱۰۰ گرم مقدار زیادی پتاسیم، فسفر، روی و سلنیوم هم یافت می‌شود. البته این را هم بگوییم که ۱۰۰ گرم مقدار نسبتاً زیادی از شکلات است که نباید به شکل روزانه مصرف شود؛ چراکه شکلات‌های تلخ جدا از مواد مغذی، با کالری و مقادیری از قند همراه هستند.
به همین دلیل است که برای استفاده از خواص شکلات تلخ، بهتر است در مصرف آن زیاده‌روی نکنید. چربی‌های کاکائو نیز از اسید اولئیک، اسید استئاریک و اسید پالمیتیک تشکیل شده‌اند. اسید استئاریک اثر خنثی‌کننده‌ای بر کلسترول بدن دارد و از آن طرف، اسید پالمیتیک سطح کلسترول را به شکلی ناچیز افزایش می‌دهد.
شکلات تلخ همچنین حاوی محرک‌هایی مانند کافئین و تئوبرومین است. ممکن است به این فکر کنید که با خوردن شکلات تلخ می‌توانید شب‌ها را بیدار بمانید اما میزان کافئین این شکلات‌ها بسیار کم‌تر از قهوه است و اختلالی در برنامه خواب شما ایجاد نمی‌کند.
ظرفیت جذب رادیکال اکسیژن (Oxygen radical absorbance capacity یا به‌اختصار ORAC) به عنوان معیاری برای فعالیت آنتی‌اکسیدانی در غذاها شناخته می‌شود. محققان مجموعه‌ای از رادیکال‌های آزاد را در برابر نمونه‌ای از غذا قرار می‌دهند و می‌بینند که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در غذا تا چه حد می‌توانند رادیکال‌های آزاد را خلع کنند.
براساس مطالعات انجام شده، شکلات منبعی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها در نظر گرفته می‌شود. تحقیقات انجام‌شده در این زمینه، روی انسان‌ها اثرات متفاوتی به‌همراه داشته و کارشناسان بر این باورند که شواهد کافی برای ارائه یک نتیجه قطعی وجود ندارد. با این حال، می‌توانیم بگوییم که شکلات تلخ مملو از ترکیبات آلی است که از نظر بیولوژیکی فعال‌اند.
ترکیب‌های آلی داخل شکلات تلخ می‌توانند به کاهش کلسترول در بدن انسان کمک کنند و فرایند حذف کلسترول را بهبود ببخشند.
مطالعه‌ای دیگر نشان می‌دهد که شکلات تلخ و به‌طور کلی کاکائو، فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی بیش‌تری نسبت به برخی میوه‌ها دارد.
یکی از مهم‌ترین خواص شکلات تلخ، بهبود جریان خون است. فلاونوئیدهای موجود در شکلات تلخ می‌توانند اکسید‌هایی را تولید کنند. این اکسیدها وظیفه ارسال سیگنال به شریان‌های خون برای استراحت را برعهده دارند که مقاومت در برابر جریان خون را کاهش می‌دهد و در نتیجه آن، فشار خون کاهش می‌یابد.[M2]
تحقیقات نشان می‌دهد که کاکائو و شکلات تلخ می‌توانند جریان خون را بهبود ببخشند و فشار خون را، هرچند خفیف، کاهش دهند.
مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که خوردن کاکائویی که فلاوانول بالایی دارد، منجر به بهبود جریان‌های خونی به مغز در بزرگ‌سالان می‌شود و به همین دلیل است که پس از خوردن کاکائو، توجه، یادگیری کلامی و حافظه در اشخاص بهبود می‌یابد.
فلاونوئیدهای کاکائو همچنین می‌توانند به حفظ عملکرد شناختی در افراد مسن کمک کند و احتمال زوال عقل را در طولانی‌مدت کاهش دهد. با این حال، تحقیقات در این‌باره هنوز در مراحل اولیه قرار دارد.
جدا از آن، کاکائو حاوی مواد محرکی است که می‌تواند دلیل اصلی بهبود عملکرد مغز در کوتاه‌مدت باشد و این به عنوان یکی از مهم‌ترین خواص شکلات تلخ شناخته می‌شود.
همانطور که پیش‌تر به این موضوع هم اشاره کرده بودیم، شکلات تلخ در کنار فواید بسیار زیادی که دارد، مضراتی را هم به همراه دارد. در ادامه قصد داریم بیش‌تر درباره مضرات شکلات تلخ صحبت کنیم:
شکلات‌ها، حتی شکلات تلخ، انواع مختلف و بسیار زیادی دارند که در آن، مواد آلی و معدنی به اندازه‌های مختلفی یافت می‌شوند.
به‌عنوان مثال، شکلات سفید حاوی ذرات کاکائو نیست و به عنوان ناسالم‌ترین شکلات در جهان شناخته می‌شود یا برخی شکلات‌ها مقادیری از قند و چربی اشباع‌شده را به خود اختصاص می‌دهند که می‌تواند سلامتی شما را در خطر بیندازد.
در بالا به این موضوع اشاره کردیم که شکلات تلخ سطح کلسترول خون را کاهش می‌دهد. با این حال، مصرف زیاد هر نوع شکلاتی می‌تواند در نهایت منجر به افزایش وزن شود.
به‌طور کلی، شکلات کالری بسیار بالایی دارد و حتی اگر شکلات‌های تلخ را در طول روز مصرف می‌کنید، خطر اضافه وزن را به جان می‌خرید.
خوردن شکلات به میزان زیاد، به دلیل سطوح بالای کافئین و تئوبرومین، به‌طور بالقوه می‌تواند باعث مشکلات گوارشی‌ای مانند حالت تهوع، گرفتگی عضلات و اسهال شود. جدا از آن، بیش‌تر شکلات‌ها حاوی سطوح بالایی از چربی، قند و لاکتوز هستند؛ عواملی که می‌توانند منجر به نفخشوند.
اگر از فشار خون بالایی رنج می‌برید، مصرف بیش از حد شکلات تلخ، به دلیل محتوای کافئین‌داری که در بطن خود دارد، می‌تواند برای شما خطرناک باشد چراکه کافئین نظم ضربان قلب شما را به هم می‌ریزد.
پیش‌تر درباره خواص شکلات تلخ و ضررهای آن صحبت کردیم. حال قرار است به افسانه‌ای که در ابتدای مطلب به آن اشاره کرده بودیم بپردازیم و یک‌بار برای همیشه، به این سوال پاسخ دهیم که آیا شکلات تلخ در لاغری مؤثر است یا خیر؟
جواب این است که می‌تواند مؤثر باشد؛ شکلات تلخ از طریق مکانسیم‌های مختلفی مانند بهبود حساسیت به انسولین، کاهش گرسنگی و اشتها و بهبود خلق‌وخو می‌تواند به کاهش وزن افراد، هرچند خفیف، کمک کند. اما همانطور که گفتیم، مصرف زیاد آن می‌تواند نتیجه عکس دهد و باعث افزایش وزن شود.
از طرفی، پیشنهاد می‌شود که در مصرف شکلات تلخ، به سراغ محصولات با کیفیتی بروید که قند کمی دارند و حداقل ۷۰ درصد از مواد تشکیل‌دهنده‌شان از کاکائو است تا بتوانید آن را در رژیم غذایی خود داشته باشید.
به‌سبب فرایند جداسازی دانه‌های کاکائو و آسیب آن حین تولید شکلات‌های تلخ، مقداری چربی در گوشت دانه‌های کاکائو باقی می‌ماند. در نتیجه، تیم لیمومی در ارائه برنامه‌ها و رژیم‌های غذایی به هیچ عنوان مصرف شکلات تلخ را توصیه نمی‌کند؛ چرا که چربی و میزان قند بسیار بالایی دارد.
هر ماده غذایی‌ای به‌سبب مواد تشکیل‌دهنده‌ای که دارد، می‌تواند برای بدن انسان مفید باشد اما مصرف متعادل آن موضوعی است که در برنامه‌های غذایی باید به آن توجه داشته باشید.
در نهایت نیز، افسانه لاغری با شکلات تلخ ممکن است آن‌چنان هم افسانه نباشد و تحقیقات نیز به اثبات آن پرداخته‌اند. اما اثری که بر بدن شما می‌گذارد، به آن شکلی نیست که بتوانید با مصرف یک‌ماهه، چند کیلو لاغر شوید.
همانطور که در انتها نیز ذکر کردیم، فرایند تولید شکلات به شکلی است که میزان چربی و قند بسیار زیادی، چه تلخ و چه شیرین، در شکلات باقی می‌ماند و برای این‌که بتوانید یک رژیم غذایی خوب داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم که هرگز به مصرف شکلات تلخ روی نیاورید.
