مدیریت مالی شخصی: ۲۳ نکته برای نوشتن برنامه مالی شخصی خودتان

برنامه مالی راهبرد مکتوب و سازمان یافته‌ای برای مدیریت مالی شخصی و به سرانجام رساندن اهداف مالی است. ایجاد یک طرح مالی شخصی نه تنها به شما اجازه می‌دهد وضعیت مالی‌تان را کنترل کنید، بلکه می‌تواند با کاهش عدم قطعیتی که درباره‌ی مسائل پولی و نیازهای آینده احساس می‌کنید کیفیت زندگی‌تان را افزایش دهد. در حالی که ممکن است انتخاب شما استخدام یک طراح مالی حرفه‌ای باشد، اما اینکه خودتان طرح مالی‌تان را ایجاد کنید عملی کاملا شدنی است. اکثر کارشناسان طراحی مالی فرایند ۶ قسمتی زیر را برای نوشتن برنامه مالی شخصی قوی جهت امور مالی‌ آینده توصیه می‌کنند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازم

بخش اول برنامه مدیریت مالی شخصی: تعیین وضعیت مالی کنونی

۱. فهرستی از دارایی‌ها و بدهی‌های کنونی‌تان تهیه کنید

دارایی‌ها چیزهایی هستند که مالک آن‌ها هستید و دارای ارزشند، در حالی که بدهی‌ها ارزش‌ چیزهایی است که بدهکار هستید.

– دارایی‌ها ممکن است شامل نقد یا معادل‌های نقد باشد، مانند حساب‌ّهای جاری و پس انداز؛ اموال شخصی، شامل حقوق مالکانه در خانه و/یا در یک خودرو؛ و دارایی‌های سرمایه گذاری شده، شامل سهام، اوراق قرضه و مقرری‌ها.

– بدهی‌ها ممکن است شامل صورتحساب‌های جاری و قرضه‌هایی مانند وام خودرو، وام خانه، یا وام‌های دانشجویی باشند.

۲. ارزش خالص فعلی‌ دارایی‌های خود را محاسبه کنید

دارایی‌های‌تان را جمع ببندید، سپس کل بدهی‌های‌تان را از این رقم کم کنید. عدد باقیمانده می‌شود ارزش خالص فعلی. ارزش خالص فعلی‌تان نمایانگر نقطه‌ی آغاز طرح مالی شخصی است.

ارزش خالص مثبت به معنی آن است که دارایی‌های‌تان از بدهی‌ها بیشتر است، و ارزش خالص منفی بر عکس آن معنی می‌دهد.

۳. سوابق مالی‌تان را سازماندهی و منظم کنید

از وضعیت اظهارنامه‌های مالیاتی‌، اظهارنامه‌های حساب بانکی، بیمه، قراردادها، رسیدها، وصایا، قبوض، اظهارنامه‌های طرح سرمایه گذاری، اظهارنامه‌های طرح بازنشستگی، مزایای کارکنان، رهن‌ها و هر نوع سند دیگری که به زندگی مالی‌تان مربوط می‌شود یک سیستم بایگانی درست کنید.

۴. درآمد و مخارج یا جریان نقدتان را پیگیری کنید

انجام این کار شما را قادر خواهد ساخت نحوه‌ی خرج کردن پولتان را در حال حاضر با دقت بیشتری بررسی و عاداتی که به داشتن ارزش خالص فعلی‌تان انجامیده‌اند را کشف کنید.

بخش دوم برنامه مدیریت مالی شخصی: اهداف مالی‌تان را ایجاد کنید

۱. اهداف کوتاه– میان- و بلند-مدت تعیین کنید

طرح مالی شخصی حول اهداف شکل می‌گیرد. تعیین کنید که دوست دارید سبک زندگی‌تان در زمان حال، آینده‌ی نزدیک و آینده‌ی دور چگونه باشد، سپس طرح کلی اهداف‌تان را ایجاد کنید که به اندازه‌ی کافی جامع هست تا هر جنبه‌ای از زندگی‌تان را پوشش بدهد.

۲. از یک فرایند هدف گذاری «هوشمند» استفاده کنید

مطمئن شوید اهداف‌تان مشخص، قابل سنجش، دست‌یافتنی، واقع بینانه و زمان-محور باشند. انجام اینکار به شما اطمینان می‌دهد که اهداف‌تان می‌توانند مرحله‌ی آرزو را بگذرانند و به اجرای عملی در بیایند.

۳. درباره‌ی ارزش‌های مالی‌تان فکر کنید

نسبت به پول چه احساسی دارید، و چرا؟ چرا پول برای‌تان اهمیت دارد؟ پاسخ دادن به این سوال‌ها به شما کمک خواهد کرد اهداف مالی‌تان را تنظیم کنید. ممکن است به عنوان مثال متوجه شوید که پول برای‌تان مهم است چون برای پیگیری رویای سفر بین‌المللی‌تان به زمان و منابع نیاز دارید. اطلاع از این موضوع درباره‌ی خودتان به شما کمک خواهد کرد اهداف‌تان را مشخص و اولویت بندی کنید.

۴. خانواده‌تان را نیز وارد بحث و گفتگو کنید

اگر شریک یا خانواده دارید، طرح مالی «شخصی» تان را به یک طرح «خانوادگی» تبدیل کنید. انجام این کار تضمین می‌کند که ارزش‌ها و اهداف‌تان را با یکدیگر سهیم می‌شوید و با این ایده‌های مشترک در ذهن دست به تصمیم گیری می‌زنید.

– ممکن است متوجه شوید اولویت‌های‌تان متفاوت است. در بحث‌های دقیق که برای رسیدن به توافق یا مصالحه با خانواده به شما کمک خواهد کرد، احساس راحتی و مشارکت داشته باشید. این امر برای مشخص شدن وضعیت آینده مالی شما و حرکت در راستای چنین آینده‌ای لازم خواهد بود.

۵. تمام اهداف‌تان را در نظر بگیرید، حتی اگر بعضی از آن‌ها نسبت به بقیه کمتر «مالی» به نظر می‌رسند

هدف گشت و گذار در اروپا، ممکن است در نگاه اول مالی به نظر نرسد، اما برای ممکن ساختن چنین سفری باید منابع لازم را به دست بیاورید.

– اهداف معقولانه ممکن است تحصیلات، مشارکت در رهبری و مدیریت، فرستادن فرزندان‌تان به دانشگاه، و شرکت کردن در کلاس‌های آموزشی نیز بشود.

– به دقت به راه‌هایی که برای درآمدزایی طرح ریزی می‌کنید فکر کنید، چه شامل ادامه دادن یا شروع خط کاری فعلی‌تان باشد یا کلا تغییر حرفه!

– به سبک زندگی که هنگام بازنشستگی می‌خواهید داشته باشید فکر کنید، و اهداف طرح ریزی مالی شخصی را معین کنید که می‌خواهید بازنشستگی برای‌تان فراهم آورد.

بخش سوم برنامه مدیریت مالی شخصی : دوره‌های اقدام جایگزین دیگری را مشخص کنید

۱. گزینه‌های موجود برای برآورده کردن اهداف مالی‌تان را بررسی کنید

در کل، گزینه‌های‌تان به دو دسته تقسیم می‌شوند: استفاده از منابع موجود به روش‌های جدید، یا تولید درآمد تازه. برای هر هدف ببنید که آیا باید:

– همان اقدامات و رویه‌ی قبل را پی بگیرید و ادامه بدهید

– وضعیت فعلی‌تان را توسعه بدهید

– وضعیت فعلی‌تان را تغییر بدهید

– رویه و اقدامات تازه‌ای اتخاذ کنید.

۲. یادتان باشد که یک هدف به طرق متعددی ممکن است برآورده شود

مثلا برای پس انداز پول جهت سفر خارجی، ممکن است سر زدن‌های معمول‌تان به رستوران را با غذا خوردن در منزل جایگزین کنید و به این ترتیب هر هفته مبلغی را پس انداز کنید. یا ممکن است چند روز در هفته یا چند ساعت در روز، کار اضافه‌ای انجام دهید تا در ازای آن درآمدی هم برای تامین منبع مالی این مسافرت‌ نصیبتان بشود.

۳. مشخص کنید آیا یک هدف بر دیگری تاثیر گذار است

علاوه بر شناسایی اقدامات جایگزین در چارچوب اهداف مالی‌تان، بهتر است به نحوه‌ی تعامل و تاثیر اهداف‌تان بر یکدیگر نیز فکر کنید. ممکن است مثلا مسافرت را یک هدف «سبک زندگی» به حساب بیاورید اما پس از ملاحظه‌ی دقیق‌تر متوجه شوید که پیگیری هدف تحصیل کردن و یاد گرفتن یک زبان خارجی سفر کردن را برای‌تان ارزان‌تر می‌کند – یا حتی پیگیری کار به عنوان یک معلم یا فعالیت‌های غیرانتفاعی و داوطلبانه در یک کشور خارجی.

بخش ۴ برنامه مدیریت مالی شخصی: گزینه‌ها یا جایگزین‌ها را ارزیابی کنید

۱. ببینید برای انجام طرح مالی‌تان کدام راهبردها را به کار خواهید بست

وضعیت زندگی، ارزش‌های شحصی و شرایط اقتصادی فعلی‌تان را به حساب بیاورید.

– بررسی کنید تا ببینید درباره‌ی وضعیت مالی کنونی‌تان در مقایسه با وضعیتی که اهداف‌تان شما را در هر دسته‌بندی که در نظر گرفته‌اید خواهد برد چه احساسی دارید. آیا تفاوت خاصی در هر حوزه می‌بینید؟ شاید بهتر است به این حوزه توجه بیشتری کنید.

۲. یادتان باشد تمام انتخاب‌های شما شامل هزینه‌‌ی فرصت می‌شوند

هزینه‌ی فرصت آن انتخابی است که موقع انجام یک انتخاب دیگر هزینه می‌کنید و در واقع از دست می‌دهید. این هزینه‌ی فرصت در قالب‌های کمی و کیفی مصداق می‌یابند. مثلا پس انداز کردن برای آن سفر خارجی، از طریق رها کردن سر زدن‌های معمول‌تان به رستوران‌ها، مستلزم قربانی کردن زمان، برنامه ریزی و گپ و گفت‌هایی است که با دوستان محبوب‌تان داشتید. شاید نهایتا به این نتیجه برسید که معاشرت با دوستان‌تان در داخل کشور را به یک سفر انفرادی خارجی ترجیح می‌دهید. توجه داشته باشید که برای موفقیت در زندگی به طور عام و موفقیت مالی به طور خاص، نباید دچار ناهماهنگی شناختی باشید. باید دقیقا بدانید از زندگی چه می‌خواهید و تکلیف‌تان با خودتان مشخص باشد. به زبان ساده نمی‌شود هم خدا را خواست و هم خرما!

۳. مثل یک دانشمند درباره‌ی تصمیمات بالقوه تحقیق کنید

تا آنجا که می‌توانید تحقیقات مختلف را جمع آوری کنید، و به دقت داده‌های‌تان را بررسی کنید. اگر به فکر انجام یک سرمایه گذاری هستید، باید توجه ویژه‌ای به ارتباط متقابل بین خطر و پاداش یا همان ریسک و بازده داشته باشید – اینکه سرمایه‌گذاری چقدر خطر دارد، و اگر موفقیت آمیز باشد چه میزان پاداش نصیب‌تان خواهد شد؟ آیا مزایای احتمالی ارزش ریسک کردن دارند؟

۴. درک کنید که شک و تردید همیشه بخشی از تصویر کلی است

حتی وقتی به دقت تحقیقات‌تان را به انجام رسانده باشید، ممکن است پارامترهای وضعیتی که دارید تغییر کند. اقتصاد ممکن است دچار رکود شود. شغل تازه‌ای که انتخاب یا جستجو می‌کنید ممکن است به لحاظ شخصی یا حرفه‌ای شما را راضی نکند. نهایت تلاش‌تان را بکنید و یادتان باشد که توانایی تنظیم تصمیمات‌ را در آینده هم حفظ کنید.

بخش ۵ برنامه مدیریت مالی شخصی: طرح اقدام مالی را ایجاد و پیاده سازی کنید

۱. به تصویر کلی نگاه کنید

حالا که اهداف‌تان را مشخص کرده‌اید، جایگزین‌ها را تعریف کرده‌اید، و آن جایگزین‌ها را ارزیابی کرده‌اید، فهرستی از راهبردهای مشخص شده تهیه کنید. وضعیت کنونی‌تان را در نظر بگیرید و بعد شروع کنید به فکر کردن درباره‌ی اهدافی که ممکن است از همه واقع بینانه‌تر باشند.

– ارزش خالص کنونی‌ دارایی‌تان را در نظر بگیرید. اگر نسبت بدهی‌ها به کل دارایی‌های‌تان قابل توجه است یا از آن پیشی می‌گیرد، بهتر است اقداماتی برای تغییر این نسبت انجام دهید. روند افزایش دارایی خود را هم در نظر بگیرید. اگر افزایش سالانه دارایی‌های شما سطح تورم سالانه را پوشش نمی‌دهد، یعنی به یک بازنگری اساسی در استراتژی مالی و ارزیابی مجدد از ریسک و بازده خود نیاز دارید.

۲. مشخص کنید و تصمیم بگیرید در حال حاضر چه هدفی را دنبال می‌کنید

برای دستیابی به یک رویکرد متعادل در قبال اهداف کوتاه-، میان-، و بلند مدت که شما را قادر می‌سازد برای چند ماه و چند سال انتهای کار برنامه ‌ریزی کنید تلاش نمایید.

– روی رشد افزایشی تمرکز کنید. با انجام این کار یک نقشه‌ی راه ایجاد می‌کنید که شما را به سمت اهداف‌تان رهنمون می‌سازد.

– واقع بین باشید. قطعا قادر نخواهید بود تمام راهبردهایی را که ارزیابی کرده‌اید یکباره به کار ببندید، اما انتخاب حیطه‌‌های متعددی از اهداف به شما کمک خواهد کرد اهداف‌تان را از طریق یکی از این حیطه‌ها محقق سازید.

۳. بودجه‌ای ایجاد کنید که اهداف طراحی مالی‌تان را در بر بگیرد

از قبل وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های‌تان را از روی تحلیل ارزش خالص فعلی خوب بشناسید؛ این‌ها را در چارچوبی قرار دهید که شامل تصمیمات اتخاذ شده‌تان باشد. سپس خودتان را در قبال این تصمیمات مسئول بدانید. اگر متعهد شده‌اید هر ماه ۵ میلیون تومان کمتر خرج نیازهای غیرضروری کنید و آن پول را در حساب پس اندازتان بگذارید، آن را در بودجه‌تان لحاظ کنید.

۴. به استخدام یک مشاور مالی حرفه‌ای فکر کنید

ممکن است تماما در اتخاذ تصمیم‌های مالی توانا باشید، اما مشاور حرفه‌ای این مزیت را دارد که به لحاظ عاطفی بستگی خاصی به وضعیت مالی شما ندارد و با خونسردی و منطق بیشتری می‌تواند کمک کند.

بخش ۶ برنامه مدیریت مالی شخصی : طرح مالی‌تان را بررسی و بازنگری کنید

۱. به طرح مالی‌تان به عنوان یک سند کاری فکر کنید

طرح ریزی مالی شخصی یک فرایند است. زندگی تغییر می‌کند، و مجبور خواهید بود طرح‌تان را در گذر زمان تغییر دهید و به روز رسانی کنید چون شرایط و اهداف‌تان تغییر می‌کند.

۲. برای بررسی منظم اهداف مالی‌تان برنامه ریزی کنید

اگر متوجه شوید شرایط زندگی‌تان به سرعت تغییر می‌کند، ممکن است تصمیم بگیرید این اهداف را هر شش ماه یکبار بررسی کنید. اگر زندگی‌تان از ثبات بیشتری برخوردار است ممکن است بررسی‌تان سالانه باشد.

۳. درباره‌ی طرح مالی شخصی‌تان با شریک خود گفتگو کنید

همانطور که گفتم اگر آینده‌ی مالی شما به آینده‌ی مالی افراد دیگری گره خورده است، باید موافقت اصولی این افراد برای برنامه‌ها و اقدامات مالی خود را کسب کنید. وقتی یک تعهد ارتباطی ایجاد میکنید، گفتگوی مالی باید بخشی از مکالمه‌ی شما درباره‌ی ارزش‌ها، اهداف، و طرح‌های موجود برای دستیابی به آن اهداف باشد.

همچنین بخوانید:

نقش مفهوم «ارزش زمانی پول» در زندگی روزمره

با این ۱۱ کتاب هوش مالی خود را افزایش دهید!

راهنمای کامل ارزش‌گذاری استارتاپ: از ایده آجری تا استارتاپ بورسی!

آموزش و بررسی سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه (بورس، سپرده، ارز، مسکن، طلا)

مدیریت مالی به روش ژاپنی چگونه است؟