توضیح دادیم که صندوق‌های سرمایه‌گذاری بهترین شیوه برای افراد تازه کاری است که قصد ورود به بورس را دارند. در این قسمت سبدگردانی به عنوان یکی دیگر از شیوه‌های مناسب برای افراد غیرمتخصص در بورس را معرفی می‌کنیم.
سبدگردانی چیست؟
منظور از سبد سرمایه‌گذاری یا اصطلاحاً «پرتفوی»، انواع دارایی‌هایی است که یک شخص در آنها سرمایه‌گذاری کرده است.
به عنوان مثال اگر شخصی در سهام شرکت‌های مختلف، اوراق مشارکت، اوراق اجاره و ... سرمایه‌گذاری کرده باشد، گفته می‌شود که سبد سرمایه‌گذاری این فرد یک سبد متنوع است. اما اگر شخصی سهام تنها دو یا سه شرکت را خریداری کرده باشد، دارای سبد سرمایه‌گذاری محدود یا غیرمتنوع است.
همچنین در مقاله انواع ریسک‌های مرتب با سرمایه‌گذاری در بورس بیان کردیم که برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری بهتر است که سبد متنوعی از سهام و اوراق بهادار دیگر تشکیل دهیم و به صورت مستمر سبد سرمایه‌گذاری را پایش کنیم. یعنی سرمایهگذار باید همواره با بررسی عوامل کلیدیِ اثرگذار بر قیمت سهام و سایر انواع اوراق بهاداری که در اختیار دارد، تجزیه و تحلیل کند که آیا سهم‌ها باز هم امکان رشد در آینده را دارند یا اینکه باید این سهم‌ها را بفروشد و سهام شرکت‌های دیگری که فرصت رشد و بازدهی بیشتری دارند خریداری کند.
یکی از اشتباهات بزرگ سرمایه‌گذاران نیز این است که تصور می‌کنند، اگر سهام یک شرکت در مقطعی از زمان دارای بازدهی خوبی بوده است، همواره سودآور خواهد بود. این در حالی است که تغییر عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام یک شرکت می‌تواند سهام این شرکت را از سودآور به ضررده تبدیل کند.
بنابراین هر اندازه سهام بیشتری در سبد سرمایه‌گذاری فرد باشد، لازم است که فرد زمان بیشتری را برای بررسی و پایش آنها اختصاص دهد.
اما افرادی که تمایل دارند که خودشان سبد متنوعی از سهام و سایر اوراق بهادار تشکیل دهند، اما وقت کافی برای پایش و تجزیه و تحلیل آنها را ندارند، چه راهکاری وجود دارد؟
اولین راهکار سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام است. اما دومین راهکار استفاده از خدمت سبدگردانی است.
سبدگردانی چیست؟
سبدگردانی عبارت از تصمیم به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار به‌نام سرمایهگذار معین توسط سبدگردان در قالب قراردادی مشخص، جهت کسب انتفاع برای سرمایهگذار است.
به تعبیر ساده‌تر در سبدگردانی یک شخص حقوقی متخصص در بورس که اصطلاحاً سبدگردان نامیده می‌شود با سرمایهگذار قرارداری منعقد می‌کند و در قالب این قرارداد برای سرمایهگذار و به نام خود او سبدی از انواع اوراق بهادار تشکیل داده و این سبد را به صورت مستمر مدیریت می‌کند.
سبدگردان در ازای ارائه این خدمت از سرمایهگذار کارمزد دریافت می‌کند. بنابراین شرکت‌های سبدگردانی دارای نیروهای متخصص و با تجربه در بورس هستند و به وکالت از سرمایه‌گذاران اقدام به تشکیل و مدیریت سبد سرمایه‌گذاری آنها می‌کنند.
لازم به ذکر است شرکت‌های سبدگردانی برای فعالیت خود باید از سازمان بورس و اوراق بهادار مجور دریافت کنند و بنابراین عملکرد آنها تحت نظارت این سازمان خواهد بود.
نکاتی چند پیرامون سبدگردانی
1- مهمترین تفاوت سبدگردانی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری این است که در سبدگردانی خود سرمایهگذار مستقیماً مالک سهام و سایر اوراق بهادار محسوب شده و سبدگردان صرفاً به وکالت از سرمایهگذار اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌کند. بنابراین سرمایهگذار دقیقاً می‌داند که در سبد سرمایه‌گذاری خود سهام کدام شرکت‌ها و از هر سهم چه تعدادی را دارد. در حالی که در صندوق‌های سرمایه‌گذاری فرد به صورت غیرمستقیم مالک سهام و سایر انواع اوراق بهادار خریداری شده توسط صندوق می‌شود.
2- سبدگردان یک شخص حقوقی است. در حال حاضر علاوه بر برخی از شرکت‌های کارگزاری که مجوز ارائه خدمات سبدگردانی از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده‌اند، چند شرکت سبدگردانی دارای مجوز هم به صورت مستقل در حال ارائه این خدمات هستند.
3- براساس مقررات، سبدگردان قبل از تشکیل سبد سرمایه‌گذاری برای فرد باید میزان ریسک‌پذیری فرد را ارزیابی کرده و سبد سرمایه‌گذاری متناسب با میزان ریسک‌پذیری سرمایهگذار تشکیل دهد.
به عنوان مثال سبدگردان برای شخصی که قدرت ریسک‌پذیری پایینی دارد، عمدتاً اوراق مشارکت و اوراق اجاره خریداری می‌کند و مبلغ کمتری از سرمایه فرد را برای خرید سهام که ریسک بیشتری دارد اختصاص می‌دهد در حالی که بخش عمده سبد سرمایه‌گذاری یک فرد ریسک‌پذیر از سهام تشکیل شده است.
4- سبدگردان موظف است که برای ارائه خدمات، قرارداد مشخصی منعقد کند. در این قرارداد مواردی همچون میزان تعهدات سبدگردان در قبال سرمایهگذار، میزان کارمزدی که سرمایهگذار باید در ازاری دریافت خدمات به سبدگردانی پرداخت کند و همچنین نحوه گزارش‌دهی سبدگردان به سرمایه‌گزار مشخص می‌شود.
لازم به ذکر است که میزان کارمزد خدمات سبدگردانی بر اساس توافق میان سبدگردان و سرمایهگذار و بر اساس سقف تعیین شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار مشخص و در قرارداد ذکر می‌شود.
5- میزان سرمایه فرد برای استفاده از خدمات سبدگردانی در شرکت‌های مختلف متفاوت است و باید از هر شرکت مقدار آن را جویا شد. ولی برای مبالغ کمتر هم می‌توان مذاکره کرد.
