علی‌آقا
علی‌آقا
خواندن ۴ دقیقه·۱ سال پیش

سخنگویی عقل

موسی غنی‌نژاد
موسی غنی‌نژاد

درباره موسی غنی‌نژاد و اهمیت مناظره‌هایش

محمدجواد روح | از سعدی علیه‌الرحمه نقل است که: «دانا چو طبله عطار است خاموش و هنرنمای و نادان خود طبل غازی بلندآواز و میان تهی». و این گفتار، در دورانی که اهل عقل از دایره سیاستگذاران و کارگزاران رانده شده‌اند و از دانشگاه‌ها نیز درحال رانده‌شدن‌اند، بیشتر به یاد می‌آید.

در این دوران پرهیاهوست که برآمدن تک‌صداهای دانایان دشوار می‌شود و اگر هم صدایی برآید، در غریو بلواگران به گوش کمتر کسی می‌رسد. اما در همین دوره، گاه فرصت‌هایی رخ می‌نماید که عقلانیت اقتضا می‌کند اهل عقل قدر آن را بدانند و هیاهوگران و مدعیان را - گرچه برای ساعتی - بر سر جای خود نشانند.

آنچه موسی غنی‌نژاد، اقتصاددان لیبرال ایرانی، در دو مناظره تلویزیونی‌اش با مسعود درخشان و علی علیزاده کرد؛ نمونه‌ای است از این فرصت‌شناسی و بسترسازی برای ظهور و بروز گفتمان مبتنی بر عقلانیت در برابر گفتارهای پراکنده، نامنسجم و درعین‌حال، مدعی و ذی‌نفوذ.

با ایفای چنین نقشی است که غنی‌نژاد نشان می‌دهد تفکرات ذی‌نفوذ و تاثیرگذار در ایران امروز چه اندازه از عقلانیت و دانش و حتی بدیهیات فاصله دارند؛ بدیهیاتی که در سایه اقتصاد رانتی، حامی‌پرور و مدعی ارزش‌های لاهوتی به شکلی مستمر نفی می‌شود و سخنگویان و دولتمردان و مجلسی‌ها و رسانه‌های رسمی هر روز به شکلی و بهانه‌ای آن را توجیه می‌کنند و آخرالامر، کاسه‌کوزه‌ها را بر سر اقتصاددانان و اندک تکنوکرات‌های واجد فهم و تجربه دولت‌های گذشته می‌شکنند و آنان را «بانیان وضع موجود» می‌خوانند.

ظهور غنی‌نژاد در دو مناظره اخیر، یادآور تک‌صدای لرزان اما منطقی مصطفی هاشمی‌طبا در مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری۱۳۹۶ و استدلال‌های عبدالناصر همتی در انتخابات ریاست‌جمهوری۱۴۰۰ است.

مناظره موسی غنی‌نژاد و علی علیزاده
مناظره موسی غنی‌نژاد و علی علیزاده

غنی‌نژاد اما در این دو مناظره، موقعیتی متفاوت با مناظره‌های انتخاباتی داشت. اینجا نه جدال بر سر قدرت که بر سر منطق و عقلانیت و تاحدی حقیقت بود. اینکه دو گفتمان برابر هم بنشینند و آنچه در انبان دارند، بیرون نهند و مخاطب را در مقام قضاوت گذارند.

در چنین بستر و موقعیتی، گفتمانی که اهل هیاهوست؛ ناچار از خاموشی یا پراکنده‌گویی است. فرار از مناظره یا برابرنهاد شخصیت‌هایی با وزن متفاوت در عموم مناظره‌های تلویزیونی، واکنش طبیعی و بدیهی گفتمان‌های ضعیف است.

همان‌ها که به عبارت دقیق‌تر، «بی‌گفتمان» هستند و در انبان خود، جز ابراز وفاداری و وابستگی و تریبون‌های گسترده دولتی و حکومتی هیچ ندارند.

صداها و چهره‌هایی تکراری که مدام از این شبکه به آن شبکه و از این دانشگاه به آن دانشگاه می‌روند و می‌آیند و اغلب، جز توهین و اتهام‌زنی به نخبگان و برآمدگان جامعه مدنی، سخنی برای عرضه ندارند.

ببینید: خلاصه مناظره موسی غنی‌نژاد و علی علیزاده:

https://www.aparat.com/v/f2Pj8

غنی‌نژاد در دو مناظره خود، تهی بودن طبل‌های غازی را آشکار کرد. او همچنین، در این دو مناظره به‌خوبی در مقام سخنگو و مدافع لیبرالیسم، ایفای نقش کرد. او نشان داد لیبرالیسم نه یک ناسزا (چنان که انقلابیون متقدم می‌گفتند و انقلابیون متاخر با صفاتی بدتر و رکیک‌تر تکرار می‌کنند)، که اتفاقا گفتمان و جریانی سزاوار قدرت گرفتن و بر صدر نشستن و قدر دیدن است.

همچنان که چند تجربه هرچند ناقص و تحت انواع فشارهای دولت‌های دارای گرایش به لیبرالیسم در چهار دهه گذشته، نشان داده است آنان در نهایت، دستاورد و خروجی مثبت و مشخصی داشته‌اند. از بازرگان که تندروی انقلابی را برنمی‌تابید تا سازندگی هاشمی، توسعه خاتمی و تنش‌زدایی روحانی که هریک از زاویه‌ای به لیبرالیسم گرایش و قرابت داشتند.

در نگاهی کلان از پس چهار دهه، دستاوردها و خروجی ساختار سیاسی ناشی از همان لیبرالیسم کج‌دار و مریز این چهار دولت است. خروجی دیگران هم مشخص است؛ چه آن دولت پوپولیسم که میلیاردها دلار درآمد نفتی را آتش زد و چه این دولت انقلابی که در کمتر از دو سال، حامیان خود را هم از حمایت، پشیمان کرده است.

غنی‌نژاد گرچه از مقام لیبرالیستی تمام‌عیار منتقد بازرگان و هاشمی و خاتمی و روحانی هم هست؛ اما در عمل، آنان را نیز سخنگویی و نمایندگی کرد...

منبع: hammihanonline.ir


سایر مطالب:

سنگاپور آفریقا و درس‌های آن برای ایران

سیل دارد همه چیز را می‌برد، دانشگاه را هم.

کلوپ ترور، مازیار ابراهیمی و مستندسازی ارزشی‌ها

برسد به دست ذوب‌شدگان ولایتِ مقیم فرانسه و هلند

دکتر پویا ناظران: دستورالعمل تضمینی برای نابودی ایران عزیزمان

ایران و سرمایه‌داری مافیایی: نمونه‌ی خاوری (بخش اول)

اولین نیروگاه هسته‌ای امارات راه‌اندازی شده است

علم و شبه‌علم؛ چرا اینها از علم سر در نمی‌آورند؟

اینجا چه کسانی را بالای سر می‌برند؟!

تیغ اوکام؛ اضافی‌ها را ببرید

مصاف با عقلانیت

مناظرهلیبرالیسمسیاستعقلانیتجامعه مدنی
بیشتر مطالب این صفحه بازنشرند چون به نظرم ارزشش را دارند. علی حسین‌زاده هستم.
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید