دامپینگ چیست و انواع آن کدام‌اند؟ علل، علائم و راه‌کارهای درمانی

آیا می‌دانید دامپینگ چیست و انواع آن کدام‌اند؟ می‌دانید که این بیماری چه علائمی دارد و بیشتر در بین چه افرادی رایج است؟ سندرم دامپینگ یک بیماری گوارشی بوده که معده را درگیر می‌کند. این بیماری اغلب اوقات در افرادی دیده می‌شود که اقدام به عمل‌های جراحی برداشتن بخشی از معده یا کوچک کردن آن می‌کنند. این سندرم با نام تخلیه مکرر معده هم شناخته می‌شود. سندرم دامپینگ زمانی اتفاق می‌افتد که معده فرد سریع‌تر از حد طبیعی محتویات خودش را به سمت روده کوچک هدایت می‌کند. این تخلیه سریع باعث شده حجم زیادی از غذای هضم نشده به سمت روده فرستاده شود و همین موضوع باعث بروز علائمی مانند حالت تهوع، گرفتگی‌های شکمی و ضعف ناگهانی می‌شود. ما در این مطلب قصد داریم بیشتر در مورد این بیماری صحبت کنیم. همراه ما باشید.

بیشتر بخوانید: علل سردی معده

سندرم دامپینگ چیست؟

سندرم دامپینگ(Dumping syndrome) به تخلیه سریع محتویات معده به روده کوچک اشاره دارد. این تخلیه زود هنگام می‌تواند بلافاصله بعد از صرف غذا یا چند ساعت بعد از صرف غذا اتفاق بیفتد. در نتیجه همین موضوع فرد علائم مختلفی را تجربه می‌کند که شایع‌ترین آن‌ها اسهال، حالت تهوع، گرفتگی شکم و همچنین حالت تهوع است. در ادامه بیشتر در مورد علائم این بیماری صحبت خواهیم کرد. البته دقت کنید که علائم می‌تواند در هر فرد کاملا متفاوت باشد و همچنین شرایط بیمار و به طور کلی وضعیت سلامتی در شکل و ظاهر علائم تاثیر مستقیمی دارند.

انواع مختلف سندرم دامپینگ

بیماری دامپینگ مدل‌های مختلفی دارد. دو نوع اصلی این بیماری شامل نوع زودرس و دیررس می‌باشند.

سندرم دامپینگ زودرس

منظور از سندرم زودرس علائمی هستند که 10 تا 30 دقیقه بعد از خوردن غذا ظاهر می‌شوند. این نوع بیماری شایع‌ترین نوع آن در بین کیس‌های مبتلا به سندرم دامپینگ شناخته می‌شود. تا جایی که 75% از بیماران به این مدل دچار هستند. تخلیه سریع محتویات معده به قسمت اول روده کوچک و همچنین نوشیدن آب بین صرف غذا از جمله عواملی هستند که در بروز علائم این نوع نقش دارند.

سندرم دامپینگ دیررس

سندرم دامپینگ دیررس نوع دیگر این بیماری گوارشی است. علائم این بیماری عموما 1 تا 3 ساعت بعد از خوردن غذا خودشان را نشان می‌دهند. از علائم رایج این بیماری می‌توانیم به عرق سرد، تاکی کاردی یا همان بالا رفتن ضربان قلب و سنکوپ اشاره کنیم. باز هم تاکید می‌کنیم که علائم این بیماری در هر فرد کاملا متفاوت است. نوع دیررس سندرم دامپینگ اغلب اوقات به دلیل مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات ساده ظاهر می‌شود.

بیشتر بخوانید: بهترین صبحونه برای زخم معده

علت سندرم دامپینگ چیست؟

علل بروز سندروم دامپینگ به دو بخش تقسیم می‌شوند. یکی عللی که زمینه‌ جراحی داشته باشند و دیگری هم بیماری‌های زمینه‌ای فرد. از رایج‌ترین دلایل بروز این سندرم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• گاسترکتومی(Gastrectomy)، جراحی که به منظور برداشتن بخش یا کل معده انجام می‌شود
• جراحی چاقی(Bariatric surgery) که با هدف کاهش وزن انجام شده و در آن بای پس معده انجام می‌شود
• پیلوروپلاستی(Pyloroplasty)، جراحی مربوط به دریچه پیلور در بخش پایینی معده
• ازوفاژکتومی(Esophagectomy)، جراحی مربوط به برداشتن قسمت یا تمامی مری
• واگوتومی(Vagotomy)، جراحی که با هدف بریدن عصب واگ در معده انجام شده و دلیل انجام آن کاهش اسید معده است
• فوندوپلیکاسیون نیسن(Nissen fundoplication)، جراحی دوختن قسمت بالایی معده که در نزدیکی مری قرار دارد

این‌ها دلایلی بودند که بر اثر جراحی باعث بروز سندرم دامپینگ می‌شوند. از دیگر علل بروز این بیماری می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• دیابت
• زخم اثنی عشر
• سوءهاضمه عملکردی
• سندرم زولینگر الیسون
• سندرم استفراغ کانابیس
• سندرم استفراغ چرخه‌ای
• اختلال عملکرد اتونومیک
• نارسایی اگزوکرین پانکراس

بیشتر بخوانید: درمان تنبلی معده در خانه

علائم دامپینگ چیست؟

به نظر شما این بیماری چه علائم و نشانه‌هایی دارد، با توجه به اینکه معده و بخشی اساسی از دستگاه گوارش را درگیر می‌کند؟

همان طور که گفتیم این بیماری دو نوع زودرس و دیررس دارد. برخی افراد تنها ممکن است درگیر یک نوع از این بیماری شوند، در حالی که گروهی از افراد علائم هر دو فاز را تجربه می‌کنند.

• سرگیجه
• حالت تهوع
• اسهال مزمن
• استفراغ شدید
• تورم ناحیه شکمی
• احساس نفخ شدید
• درد و گرفتگی ناحیه شکمی
• ضربان قلب بالا یا همان تاکی کاردی

بیشتر بخوانید: علل معده درد در کامندان

برخی از علائمی هستند که بیماران در سندرم دامپینگ زودرس تجربه می‌کنند. علائمی که در ادامه نام می‌بریم نشانه‌های بیماری در افرادی بوده که درگیر دامپینگ دیررس هستند:

• لرزش
• ضعف
• خستگی
• گرسنگی
• عرق سرد
• گر گرفتگی صورت
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• مه مغزی یا همان خستگی ذهنی

چه کسانی بیشتر در معرض خطر این سندرم هستند؟

همان طور که بالاتر هم گفتیم این سندرم اغلب اوقات افرادی که در معرض جراحی معده و مری قرار می‌گیرند را درگیر می‌کند. تا جایی که نیمی از مبتلایان به این سندرم در نتیجه جراحی علائم بیماری را مشاهده کرده‌اند. در کل افرادی که بخشی از معده یا مری را برداشته‌اند، جراحی‌های لاغری انجام داده‌اند یا اینکه در معرض بای پس معده بوده‌اند بیشتر جز گزینه‌های احتمالی ابتلا به سندرم دامپینگ هستند. البته به این موضوع دقت کنید که برخی اوقات هم بیماری‌های زمینه‌ای دستگاه گوارش مانند ضعف معده هم می‌تواند بهانه‌ای برای شروع علائم این سندرم باشند.

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید؟

برای مراجعه به پزشک نباید کوتاهی کنید، با اینکه این سندرم در دسته بیماری‌های خطرناک قرار نمی‌گیرد اما با این حال می‌تواند عوارض و شرایط ناخوشایندی برای فرد رقم بزند. در نتیجه چه جراحی داشته‌اید یا نه فرقی نمی‌کند، بهتر است در صورت مشاهده هر کدام از علائم این بیماری در دراز مدت با یک متخصص در این زمینه مشورت کنید. بخصوص اگر که تغییر رژیم غذایی هیچ تاثیری در کاهش و کم کردن علائم نداشته است. اگر به دنبال متخصص گوارش و کبد هستید می‌توانید سری به سایت درمانکده بزنید. در این سایت لیست کاملی از پزشکان معتبر در زمینه‌های مختلف همراه با آدرس، راه ارتباطی و اطلاعات در اختیارتان قرار می‌گیرد. علاوه بر اینکه می‌توانید نوبت و وقت مشاوره آنلاین دکتر گوارش بگیرید، می‌توانید در برخی شهرها و استان‌ها نوبت معاینه حضوری نیز مشخص کنید.

بیشتر بخوانید: علت ورم معده

تشخیص سندرم دامپینگ چگونه انجام می‌شود؟

اگر سابقه جراحی معده و مری داشته باشید، حتی اگر سال‌ها قبل مورد عمل قرار گرفته باشید پزشک می‌تواند با توجه به مستندات همین جراحی احتمال وجود سندرم را تشخیص دهد. در نتیجه بررسی سوابق بیماری در کنار علائمی که بیمار اخیرا تجربه کرده کمک بسزایی در تشخیص خواهد کرد. علاوه بر این موارد آزمایش‌هایی هم هستند که به تشخیص دقیق‌تر بیماری کمک می‌کنند. از این آزمایش‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• آندوسکوپی فوقانی
• آزمایش تخلیه معده
• آزمایش تنفس هیدروژن
• آزمایش میزان تحمل گلوکز خوراکی
• و...

راه‌کارهای درمان سندرم دامپینگ

اغلب افرادی که درگیر این سندرم می‌شوند می‌توانند با رعایت یک رژیم غذایی بخصوص با موفقیت دوره درمان را پشت سر بگذارند و عوارض و علائم را به حداقل برسانند. البته زمانی که علائم شدت داشته باشند و به تغییر رژیم غذایی پاسخ مثبتی نشان ندهند پزشک به سراغ دارو درمانی می‌رود. اما باید دقت کنید که مصرف دارو برای طولانی مدت کار عاقلانه‌ای نیست و می‌تواند عوارض خطرناکی برای فرد به همراه داشته باشد. علاوه بر این‌ها اگر سندرم در نتیجه جراحی معده ظاهر شود و هیچ کدام از روش‌های درمانی بر روی فرد جواب ندهند پزشک به منظور درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری به سراغ یک جراحی درمانی دیگر می‌رود. توصیه ما به شما این است که:

• مصرف الکل و دخانیات را قطع کنید
• فیبر بیشتر در هر وعده غذایی مصرف کنید
• از مصرف محصولات لبنی و حاوی شیر پرهیز کنید
• پروتئین و چربی سالم بیشتری در رژیم غذایی‌تان قرار دهید
• 30 دقیقه قبل و بعد از غذا از خوردن مایعات خودداری کنید
• آب به اندازه کافی بنوشید، سعی کنید روزانه 8 لیوان آب بنوشید
• غذا را بیشتر بجوید، جویدن بیشتر به هضم راحت‌تر غذا کمک می‌کند
• از محصولات فرآوری شده‌ و دارای کربوهیدرات‌های ساده دوری کنید
• حجم وعده‌های غذایی‌تان را کم کنید و در عوض تعداد آن‌ها را بیشتر کنید
• 30 دقیقه بعد از غذا به پشت دراز بکشید، این کار فرآیند هضم غذا را آهسته‌تر کرده و از تخلیه سریع معده جلوگیری می‌کند

بیشتر بخوانید: خطرات آندوسکوپی

عوارض سندرم دامپینگ

این بیماری با اینکه جز بیماری‌های خطرناک نیست اما می‌تواند عوارض متعددی برای فرد به همراه داشته باشد.

• فرآیند جذب ضعیف مواد مغذی
• عدم توانایی بدن برای جذب کلسیم کافی از مواد خوراکی که در دراز مدت منجر به بروز پوکی استخوان و مشکلات مفصلی می‌شود
• عدم توانایی برای جذب آهن موجود در غذا که می‌تواند باعث بروز کم خونی و فقر آهن شود
• و...

از جمله عوارض این سندرم به حساب می‌آیند. دقت کنید که هیچ راهی برای جلوگیری از بروز سندرم دامپینگ وجود ندارد و این بیماری یک موضوع محتمل بعد از انجام جراحی معده و مری است. شما تنها می‌توانید با رعایت رژیم غذایی و نکات مربوط به آن علائم و نشانه‌های بیماری‌ را تا حد امکان کاهش دهید.

آیا سندرم دامپینگ یک بیماری خطرناک است؟

در شرایط عادی سندرم دامپینگ بیماری خطرناکی نیست، با اینکه این بیماری می‌تواند در شرایط حاد باعث کاهش وزن شدید یا کمبود تغذیه در فرد شود. حتی به دلیل اسهال و استفراغ مکرر دهیدراته شدن بدن هم ممکن است. اما این‌ها عوارضی هستند که می‌توان با خودمراقبتی کمترشان کرد و جلوی پیشرفت بیماری را گرفت. به یاد داشته باشید اغلب افرادی که درگیر بیماری هستند علائم خفیفی دارند، علائمی که بعد از گذشت مدتی ممکن است کاملا ناپدید شوند.

بیشتر بخوانید: تقویت معده در خانه

سخن پایانی

همان طور که دیدید این بیماری همیشگی نیست، مخصوصا نوع زودرس آن که بعد از گذشت چند ماه کاملا بهبود پیدا می‌کند، البته به شرطی که فرد نکات تغذیه‌ای را رعایت کند. در صورتی که دارو و رژیم غذایی تاثیر مثبتی در روند بهبود بیماری نداشته باشند پزشک به سراغ آخرین گزینه درمانی یعنی جراحی خواهد رفت. اگر در این زمینه به مشاوره یا اطلاعات بیشتری نیاز دارید همین حالا سری به سایت درمانکده بزنید.

منابع: my.clevelandclinic - mayoclinic