پوششی داخلی معده از معده شما در برابر اسیدی که مسئولیت هضم غذا را بر عهده دارد، محافظت می‌کند. هنگامی که چیزی به این پوشش محافظ آسیب می‌رساند یا آن را ضعیف می‌کند، به گاستریت (gastritis) یا ورم معده مبتلا می‌شوید. این بیماری اغلب خودبه‌خود از بین می‌رود، اما نوع مزمن آن به درمان دارویی نیاز دارد. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا درباره علائم، دلایل و راه‌های درمان گاستریت اطلاعات بیشتری کسب کنید.
فرسایشی (واکنشی): گاستریت فرسایشی باعث التهاب و فرسایش پوشش معده میشود. علل احتمالی این بیماری عبارتند از: نوشیدن الکل، استفاده از سیگار، مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و کورتیکواستروئیدها، عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی و استرس ناشی از بیماری یا جراحت.
غیرفرسایشی: در افراد مبتلا به این بیماری، التهاب پوشش داخلی معده بدون فرسایش اتفاق می‌افتد.
بسیاری از افراد مبتلا به گاستریت علائمی ندارند. کسانی که علائم این بیماری را تجربه می‌کنند غالبا آن‌ها را با سوء هاضمه اشتباه می‌گیرند. مهم‌ترین علائم گاستریت عبارتند از:
نفخ
حالت تهوع و استفراغ
احساس سیری بیش از حد در حین صرف غذا یا بعد از آن
از دست دادن اشتها
زخم معده
کاهش وزن ناخواسته
درد یا ناراحتی در قسمت بالای شکم
اگر به گاستریت فرسایشی مبتلا باشید، ممکن است علائم زیر را مشاهده کنید:
اگر گاستریت درمان نشود، به عوارض مختلفی منجر میشود، از جمله:
کم خونی: باکتری هلیکوباکتر پیلوری که یکی از علل شایع گاستریت و زخم معده است، میتواند باعث خونریزی شود و در نتیجه تعداد گلبول‌های قرمز خون را کاهش دهد.
کم خونی پرنیشیوز: گاستریت خودایمنی روی نحوه جذب ویتامین B12 در بدن تاثیر می‌گذارد. زمانی که B12 کافی برای ساخت گلبول‌های قرمز سالم دریافت نمی‌کنید، در معرض خطر کم خونی پرنیشیوز هستید.
پریتونیت: گاستریت باعث بدتر شدن زخم معده میشود. زخم‌هایی که در دیواره معده سوراخ ایجاد می‌کنند می‌توانند محتویات معده را به داخل شکم بریزند. این سوراخ‌ها باکتری را گسترش می‌دهند و به یک عفونت خطرناک به نام پریتونیت منجر می‌شوند. همچنین ممکن است یک التهاب گسترده به نام سپسیس ایجاد کنند که میتواند کشنده باشد.
سرطان معده: گاستریت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری و بیماری خودایمنی میتواند باعث ایجاد تومور در دیواره پوششی معده شود و خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد.
از سایر عوارض ورم معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در مورد اینکه ورم معده نشانه چیست باید بگوییم که این بیماری از آسیب‌دیدگی دیواره پوششی معده ناشی میشود. به عبارت دیگر، هر چیزی که به مخاط معده آسیب برساند یا آن را ضعیف کند، باعث گاستریت میشود. شایع‌ترین دلایل ورم معده عبارتند از:
سوء مصرف الکل: مصرف الکل در طولانی‌مدت میتواند باعث تحریک و فرسایش مخاط معده شود.
بیماری خودایمنی: در بعضی از افراد، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سالم در دیواره پوششی معده حمله می‌کند.
عفونت باکتریایی: باکتری هلیکوباکتر پیلوری عامل اصلی گاستریت مزمن و بیماری زخم معده است. باکتری روی پوشش محافظ معده تاثیر می‌گذارد و باعث التهاب میشود.
رفلاکس صفرا: کبد برای کمک به هضم غذاهای چرب، صفرا تولید می‌کند. رفلاکس صفرا زمانی اتفاق می‌افتد که صفرا به جای حرکت در روده کوچک به سمت معده برمی‌گردد.
داروها: استفاده مداوم از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا کورتیکواستروئیدها برای کنترل درد مزمن میتواند پوشش معده را تحریک کند.
استرس فیزیکی: یک بیماری یا جراحت ناگهانی و شدید میتواند باعث گاستریت شود. غالبا گاستریت حتی پس از ترومایی که معده را درگیر نمی‌کند، ایجاد میشود. سوختگی‌های شدید و آسیب‌های مغزی 2 علت شایع ورم معده هستند.
علاوه بر این، عوامل زیر احتمال ابتلا به ورم معده را افزایش می‌دهند:
بالا رفتن سن (چون به تدریج دیواره معده نازک‌تر میشود)
استفاده از تنباکو
مصرف کوکائین
اختلالات گوارشی مانند بیماری کرون
عفونت‌های ویروسی
تشخیص ورم معده
متخصص گوارش معاینه بدنی انجام می‌دهد، در مورد علائم شما سوال می‌پرسد و سابقه خانوادگی‌تان را بررسی می‌کند. همچنین تست‌های تشخیصی زیر را توصیه می‌کند:
آندوسکوپی: از این تست برای بررسی التهاب در مری، معده و دئودنوم (قسمت ابتدایی روده کوچک) استفاده میشود. در حین انجام آندوسکوپی، پزشک ممکن است از دیواره پوششی معده نمونه‌برداری کند تا در زیر میکروسکوپ بررسی شود.
تست بلع باریم: بعد از بلع محلول باریم، با استفاده از اشعه ایکس از دستگاه گوارش شما تصویربرداری میشود.
آزمایش خون: از این تست برای بررسی تیتر آنتی‌بادی‌هایی که با هلیکوباکتر پیلوری مبارزه می‌کنند، استفاده میشود.
آزمایش مدفوع: با این تست می‌توان وجود عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا خون را در مدفوع رد کرد. خون ممکن است نشان‌دهنده خونریزی معده باشد.
تست تنفس اوره: در طی این آزمایش، یک کپسول یا مایع حاوی اوره را می‌بلعید و بازدم را در یک کیسه بالون مانند انجام می‌دهید. هلیکوباکتر پیلوری اوره را به دی‌اکسید کربن تبدیل می‌کند. اگر باکتری را داشته باشید، این تست افزایش دی‌اکسید کربن را نشان می‌دهد.
رعایت تغذیه مناسب برای درمان ورم معده تاثیر بسیار دارد.
درمان گاستریت
ورم معده درمان دارد، اما درمان به علت زمینه‌ای بروز آن وابسته است. در صورتی که گاستریت از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا سایر داروها ناشی شود، اجتناب از دریافت دارو ممکن است برای تسکین علائم کافی باشد. اگر فکر می‌کنید داروهای تجویزی شما باعث گاستریت شده‌اند، قبل از قطع یا تغییر دوز آن‌ها با پزشک خود صحبت کنید. همچنین میتوانید برای دریافت راهنمایی بیشتر با مشاوره آنلاین دکتر گوارش مشورت کنید.
پزشکان معمولا ورم معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری را با آنتی‌بیوتیک درمان می‌کنند تا باکتری را از بین ببرند. علاوه بر آنتی‌بیوتیک‌ها، چند نوع داروی دیگر هم برای درمان گاستریت وجود دارد:
مهارکننده‌های پمپ پروتون این داروها با مسدود کردن سلول‌هایی که اسید معده را تولید می‌کنند، باعث کنترل علائم ورم معده می‌شوند. مهارکننده‌های پمپ پروتون عبارتند از:
امپرازول
لانزوپرازول
اسموپرازول (اس امپرازول)
استفاده طولانی‌مدت از این داروها، به ویژه در دوزهای بالا، میتواند به افزایش خطر شکستگی ستون فقرات، لگن و مچ دست منجر شود. همچنین ممکن است خطر نارسایی کلیوی، زوال عقل و کمبود مواد مغذی را افزایش دهد. قبل از مصرف داروهای فوق با پزشک خود صحبت کنید تا یک برنامه درمانی مناسب را به شما پیشنهاد دهد.
داروهای کاهش‌دهنده اسید فاموتیدین یکی از داروهایی است که میزان اسید تولیدی معده را کاهش می‌دهد. در نتیجه، درد گاستریت را کمتر می‌کند و اجازه می‌دهد دیواره پوششی معده بهبود یابد.
آنتی‌اسیدها پزشک ممکن است استفاده از آنتی‌اسیدها را برای تسکین سریع درد گاستریت توصیه کند. این داروها می‌توانند اسید معده را خنثی کنند.
بعضی از آنتی‌اسیدها ممکن است باعث اسهال یا یبوست شوند. بنابراین، در صورت مشاهده هر یک از این عوارض باید با پزشک خود مشورت کنید.
به طور کلی، رژیم غذایی باعث گاستریت مزمن نمی‌شود. اما در بعضی از افراد غذاها و نوشیدنی‌های زیر به کاهش احتمال ابتلا به گاستریت کمک می‌کنند:
غذاهای پرفیبر، مانند غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات
غذاهای کم چرب مانند ماهی و گوشت بدون چربی
غذاهایی که اسیدیته کمی دارند، از جمله سبزیجات و حبوبات
نوشیدنی‌های بدون گاز
نوشیدنی‌های بدون کافئین
از علائم ایجاد ورم معده در افراد درد معده است.
بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند به درمان عوارض ناشی از هلیکوباکتر پیلوری کمک کنند. این ترکیبات در ماست، کفیر و مکمل‌های غذایی یافت می‌شوند. از پزشک خود بپرسید که آیا به مکمل پروبیوتیک نیاز دارید یا خیر. استفاده از یک رژیم غذایی درست میتواند مانع بروز مشکلاتی مثل تنبلی معده در هضم و یا باعث پیشگیری از ضعف معده میشود.
راه‌های پیشگیری از گاستریت
هلیکوباکتر پیلوری یکی از علل اصلی گاستریت است، اما اکثر مردم نمی‌دانند که به آن آلوده هستند. باکتری‌ها به راحتی منتقل می‌شوند. بنابراین، شما میتوانید با رعایت بهداشت (از جمله شستن دست‌ها) خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهید.
رعایت نکات زیر هم میتواند سوء هاضمه و سوزش سر دل را به حداقل برساند. این مشکلات گوارشی با ورم معده ارتباط دارند:
پرهیز از مصرف غذاهای چرب، سرخ شده، شور، تند یا اسیدی
کاهش مصرف کافئین
خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر در طول روز
کنترل استرس
عدم استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی برای مدت طولانی
پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های الکلی
ترک سیگار
اجتناب از دراز کشیدن بلافاصله بعد از خوردن غذا
کلام پایانی درباره ورم معده
گاستریت یک بیماری شایع اما قابل درمان است. بعضی از افراد مبتلا به این بیماری هیچ علامتی ندارند، اما آزمایش‌ها می‌توانند به پزشک در تشخیص آن کمک کنند. اگر علائم ورم معده را تجربه کردید، برای مشورت با فوق تخصص گوارش و کبد میتوانید به سایت درمانکده مراجعه کنید.
